در 25 سال اخیر و از ابتدای دهه ۷۰ تاکنون بیش از 70 سریال ایرانی برای پخش در ایام ماه مبارک رمضان ساخته‌ شده است. سریال‌هایی که حالا عنوان سریال مناسبتی را با خود یدک می‌کشند. کارگردان های زیادی به واسطه ساخت همین سریال‌ها پای‌شان به تلویزیون باز شده است. بسیاری از آنها برای یک بار چنین تجربه‌ای را در کارنامه هنری شان ثبت کردند. سیروس مقدم که کارگردانی پرکار در تلویزیون است در ساخت آثار ماه رمضانی هم رکورد کارگردانی را از آن خودش کرده و با ساخت 5 سریال بیشترین تعداد مجموعه مناسبتی را به اسم خود زده است. در این گزارش پرکارترین کارگردان هایی که برای این ایام سریال ساختند را معرفی و در ادامه کارهایی که برای ماه رمضان ساختند را مرور کردیم.

سیروس مقدم / 5 سریال

 سیروس مقدم با ساخت 5 سریال نامش به عنوان پرکارترین کارگردان مناسبتی ساز ماه رمضان مطرح شده است. او اولین سریال مناسبتی‌اش را سال 81 ساخت. «عروج» اولین مجموعه ماه رمضانی بود که مقدم کارگردانی کرد و داستانش درباره فردی بود كه بعد از اختلاس، همسر خود را رها مي‌كند و به خارج از كشور مي‌رود. مقدم در سال 86 دومین مجموعه مناسبتی‌اش را به نام «اغما» کارگردانی کرد. «اغما» به دلیل داستان نسبتا متفاوت‌اش از جمله سریال‌های پرمخاطب تلویزیون در زمان پخش‌اش شد.

موفقیت نسبی «اغما» باعث شد تا برای سال بعد نیز این کارگردان سریال «روز حسرت» را برای شبکه یک بسازد. «روز حسرت» هم در ادامه دو سریال قبلی که مقدم ساخته بود موضوعی اجتماعی را دنبال می‌کرد. بعد از شش سال دوری از ساخت سریال مناسبتی مقدم دوباره سوژه‌ای تازه را برای ایام ماه مبارک رمضان در نظر گرفت و آن را تبدیل به سریالی به نام «مدینه» کرد. این سریال درباره زنی به نام مدینه بود که پس از فوت همسرش جهان می‌خواهد به همراه پسر خوانده‌اش کارخانه جهان را به بهترین شکل ممکن اداره کند، اما همسر اول جهان مانع جدی اوست.

روند ساخت سریال‌های اجتماعی و ملودرام سیروس مقدم سال 94 با ساخت «پایتخت 4» شکسته شد. این سریال که ادامه داستان نقی و ارسطو و خانواده‌شان بود ماه رمضان 94 از شبکه یک پخش شد و مورد استقبال هم قرار گرفت.

محمدحسین لطیفی / 4 سریال

یکی از سریال‌های پرمخاطب تلویزیون در ماه مبارک رمضان که سال 85 در زمان پخش‌اش از شبکه یک مورد استقبال قرار گرفت را محمدحسین لطیفی کارگردانی کرده است. «صاحبدلان» ماجرای زندگی دو برادر به نام های خلیل و جلیل را روایت می‌کرد که در انتخاب مسیر زندگی خود راه‌هایی کاملاً جدا از هم در پیش گرفته اند، اما اتفاقاتی آنها را رو در رو هم قرار می‌دهد. لطیفی سه سال بعد از سریال «صاحبدلان»، «نردبام آسمان» را ساخت که قصه‌اش بر خلاف سریال قبلی این کارگردان که ماه رمضانی بود سنخیتی با این ماه مبارک نداشت و فضایی تاریخی داشت. «نردبام آسمان» با اینکه زندگی غیاث‌الدین جمشید کاشانی، اخترشناس و ریاضی‌دان ایرانی را از زادروزش تا کشته‌شدنش را بازگویی می‌کرد اما در مناسبت ماه رمضان به روی آنتن رفت، آن هم به این علت که احتمالا مدیران سازمان و شبکه یک تناسب بیشتری بین فضای تاریخی این سریال و ماه مبارک رمضان دیده بودند.

تجربه در سال‌هایی که سریال‌های مناسبتی ماه رمضان از شبکه‌های مختلف تلویزیون پخش شدند نشان داد که مخاطبان از مجموعه‌های طنز استقبال می‌کنند. گواه این ادعا پرمخاطب شدن سریال‌های طنزی بود که رضا عطاران برای شبکه ساخت، البته که بعد از چند سال این روند هم جواب نداد و به تکرار افتادن سوژه مجموعه‌های طنز هم نتوانست تلویزیون را از بی مخاطبی نجات دهد. 4 سال بعد از ساخت «نردبام آسمان» محمدحسین لطیفی بعد از دو سریال جدی که ساخته بود تصمیم گرفت یک سریال مناسبتی کمدی هم در کارنامه‌اش ثبت کند که البته سه سال بعد در سال 95 نیز این تجربه را با «پادری» تکرار کرد. داستان «دودکش» در یک قالیشویی می‌گذشت و هنرنمایی‌ هومن برق نورد، بهنام تشکر و امیرحسین رستمی در این مجموعه و شیرین کاری‌هایشان باعث شد تا تکیه کلام‌های آنها تا مدتها در کوچه و خیابان شنیده شود.

«پادری» که سریال ماه رمضان سال 95 شبکه یک بود و ادامه «دودکش» به حساب می‌آمد با وجود همان ترکیب بازیگران اما نتوانست موفقیت سری اول را کسب کند و موقعیت‌ها و فضای تکراری که از سری اول به این مجموعه نیز کشیده شده دیگر برای مخاطب و جذب او پای صفحه تلویزیون تازگی نداشت.

علیرضا افخمی/ 4 سریال

کلید ساخت سریال‌های ماورایی با سریال «او یک فرشته بود» به کارگردانی علیرضا افخمی زده شد، سریالی که فضای متفاوتی را به تلویزیون آورده بود و مخاطبان مجموعه‌های مناسبتی ماه رمضان که تا پیش از این هیچ گاه با قصه شیطان و فرشته در سریال‌ها مواجه نشده بودند را وارد فضایی جدید کرد.

افخمی « او یک فرشته بود» را سال 84 برای شبکه 2 ساخت و یک سال بعد سراغ ساخت سریالی در ژانری کاملا متفاوت با کاری که سال قبل ساخته بود رفت و «زیرزمین» را ساخت. سریالی که با وجود داستان تقریبا جدی و تا حدودی اجتماعی اش در فضایی طنز جلو می رفت.

سال 88 افخمی «پنجمین خورشید» را کارگردانی کرد که با وجود حضور بازیگرانی چون حمید گودرزی، که آن روزها هنوز طرفدارانی داشت، شبنم قلیخانی و مهدی سلوکی نتوانست در جذب مخاطب چندان موفق عمل کند. با وجود عدم موفقیت «پنجمین خورشید» دو سال یعنی در سال 90 افخمی دوباره حال و هوای ساخت یک مجموعه ماه رمضانی دیگر با همان حال و هوای گردش در زمان اما اینبار با داستانی متفاوت که روح و این ماجراها هم واردش شده بود را کرد. او «5کیلومتر تا بهشت» را ساخت که داستان روحی بود که به مکان های مختلف سر می کشید و داستان هایی برای خودش داشت. ...

رضا عطاران/ سه سریال

رضا عطاران که ثابت کرده همواره مخاطبان خودش را دارد و هم در سینما و تلویزیون کارهایش با استقبال مواجه می‌شود سال 83 اولین سریال ماه رمضانی‌اش را ساخت. «خانه به دوش» نام اولین کار عطاران بود که در زمره مجموعه‌های طنز تلویزیون قرار گرفت اما درونمایه‌ای اجتماعی نیز داشت و به مقایسه دو طبقه فقیر و غنی می‌پرداخت. بعد از استقبالی که از «خانه به دوش» شد، ماه رمضان سال بعد یعنی 84 یک سریال دیگر را ساخت که از شبکه سه پخش شد. «متهم گریخت» هم مثل سریال قبلی فضایی خانوادگی داشت و داستان زندگی پر پیچ و خم هاشم آقا و خانواده‌اش را روایت می‌کرد که با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. آخرین سریال رضا عطاران برای تلویزیون «بزنگاه» بود که سال 87 از شبکه سه پخش شد.

حسن فتحی/ سه سریال

حسن فتحی جزو اولین کارگردان‌های مناسبتی ساز تلویزیون بود که در سال 72 سومین سریال مناسبتی ماه مبارک رمضان را کارگردانی کرد. او تا اواسط دهه هشتاد سریال دیگری برای ماه رمضان نساخت البته سریال پرمخاطب و ماندگار «شب دهم» از دیگر کارهای مناسبتی این کارگردان برای ماه محرم بود. فتحی سال 86 «میوه ممنوعه» را برای شبکه دو ساخت، سریالی که به خاطر روایت داستان عشق نامتعارف حاج یونس فتوحی که فردی متدین و خانواده دار است به یک دختر جوان سر و صدا کرد. روایت متفاوت و در عین حال جذاب فتحی و البته دیالوگ‌های به یادماندنی علیرضا نادری «میوه ممنوعه» را به سریالی ماندگار در دهه هشتاد تبدیل کرد که هنوز هم از آن به عنوان یکی از آثار متفاوت تلویزیون یاد می‌شود.

«در مسیر زاینده رود» سریال بعدی فتحی برای ماه رمضان سال 89 بود که از شبکه یک پخش شد، داستان این سریال که در اصفهان می‌گذشت و قصه زندگی یک فوتبالیست را روایت می‌کرد نتوانست اقبالی که دو سریال قبلی این کارگردان علی‌الخصوص «میوه ممنوعه» در جذب مخاطب به دست آورد را تکرار کند.

خسرو ملکان/ سه سریال

خسرو ملکان در سال 1370 که ماه رمضان مقارن با ایام عید نوروز بود اولین سریال مناسبتی را برای تلویزیون ساخت. این سریال «مهمان» نام داشت و نام ملکان را به عنوان اولین کارگردان مناسبتی ساز تلویزیون ثبت کرد.

او سال بعد نیز که همچنان ماه رمضان همزمان با نوروز بود سریال دیگری به نام «تعطیلات دوست داشتنی» کارگردانی کرد که حال و هوایی شبیه به «مهمان» داشت و چند بازیگر آن از جمله مرحوم پروین سلیمانی نیز در آن ایفای نقش کرده بودند.

سال 91 سریالی با عنوان «چمدان» از این کارگردان قدیمی تلویزیون پخش شد. البته «چمدان» چندان در ماه رمضان دیده نشد و برخلاف دو سریال ملکان که در دهه هفتاد از تلویزیون پخش شد و جزو آثار خاطره انگیز به شمار می‌آید مورد توجه قرار نگرفت.

جواد افشار/ سه سریال

با وجود اینکه جواد افشار پیش از ساخت سریال «کیمیا» که به عنوان طولانی‌ترین سریال تلویزیون (بعد از «نقطه چین« مهران مدیری) معروف شد چند سریال دیگر از جمله مجموعه‌های مناسبتی نیز کارگردانی کرده بود اما بیشتر این سریال بود که نام را او میان مخاطبان تلویزیون مطرح کرد. افشار نیز با سه سریال «سی‌امین روز»، «مادرانه» و «برادر» نامش در لیست کارگردان‌های مناسبتی ساز ماه رمضان قرار گرفته، با این تفاوت که او از ابتدای دهه نود تصمیم به ساخت سریال مناسبتی گرفت و « سی‌امین» روز نیز به عنوان اولین تجربه سریال ماه رمضانی او رقم خورد. افشار در ماه رمضان سال 92 نیز سریال «مادرانه» را کارگردانی که حضور لعیا زنگنه بعد از چند سال دوری از تلویزیون یکی از نقاط قوت آن به شمار می‌رفت. در سال 95 هم او «برادر» را ساخت که تیتراژ این سریال با صدای محمد علیزاده بیشتر از خود ان مورد توجه قرار گرفت و شنیده شد.

سعید سلطانی/ سه سریال

شاید هنوز هم خیلی  از مخاطبان تلویزیون سعید سلطانی را به عنوان کارگردان سریال «پس از باران» یا «ستایش» بشناسند و از دیگر کارهای کارنامه او خبر نداشته باشند اما او نیز کارگردانی سه سریال مناسبتی ماه رمضان را به نام خودش ثبت کرده است.

سلطانی در سال 83 اولین سریال مناسبتی ماه رمضان را به عنوان «رسم عاشقی» ساخت. سلطانی سه سال بعد سریال «شکرانه» را برای شبکه پنج ساخت، سریالی که هیچ وقت نمی‌توان به عنوان سریالی موفق از آن یاد کرد و تنها حضور یک بازیگر زن تاجیک جذابیت این سریال برای تماشای عده‌ای بود. ماه رمضان سال بعد یعنی 87 هم سلطانی آخرین سریال ماه رمضانی‌اش تا به حال را برای تلوزیون اسخت که بر خلاف دو کار قبلی‌اش فضایی کمدی و شاد داشت. «مامور بدرقه» که داستان زندگی یک استوار بازنشسته بود که مشکلاتی برایش به وجود می‌آید از «شکرانه» بیشتر مورد استقبال قرار گرفت.

کارگردان‌هایی که دو سریال رمضانی ساختند

کاظم بلوچی، پریسا بخت آور، حسین سهیلی زاده و اکبر منصور فلاح نیز از جمله کارگردان‌هایی هستند که هر کدام دو سریال برای ایام ماه رمضان تلویزیون ساخته‌اند./ نژلا پیکانیان- خبرآنلاین