جمشید خاوری: از اردیبهشت سال 1389 که فریدون جیرانی نخستین قسمت از برنامه «هفت» را روی آنتن شبکۀ سوم سیما فرستاد تا سال 1391 که از آنتن خداحافظی کرد را باید دوران طلایی این برنامه دانست. «هفت» قرار بود یک «نودِ سینمایی» باشد و با دیدی انتقادی رویدادهای سینمای ایران را مورد تحلیل و نقد قرار دهد. سابقۀ روزنامه نگاری جیرانی از یک طرف و تسلط او بر حوزه های مختلف سینمای ایران و مباحث صنفی باعث شد که «هفت» با استقبال تماشاگران مواجه شود. هر چند به علت عدم وجود تجربه در ساخت برنامه های این چنینی، نقطه ضعف هایی هم وجود داشت ولی «هفت» کم کم راه خود را پیدا کرد و البته راهی را هم برای تولید برنامه های مشابه در دیگر شبکه ها باز کرد.

جیرانی که رفت، تیمِ محمود گبرلو تولیدِ سری دوم برنامه را به دست گرفت. او گرچه – تقریبا- همان مسیر جیرانی را ادامه داد اما به مرور به علت برخی مسایل حاشیه ای از جمله دخالت مدیران در انتخاب خط مشی برنامه از مسیر خارج شد. گبرلو، جسارتِ جیرانی را نداشت و نتوانست در مقابل خواسته های مدیران مقاومت کند. این را از انفعال وی وقتی میهمان هایش حرفهای خط قرمزی روی آنتن زنده می زدند؛ می شد فهمید!

جیرانی گرچه بر اجرا مسلط نبود اما دو ویژگی بسیار مهم داشت که ضعفهای او را در قالب یک مجری می پوشاند. اول، سابقه مطبوعاتی اش و دوم، تسلطی که بر نظام تولید و پخش در سینمای ایران داشت. گبرلو هم اجرای خوبی نداشت اما لااقل یک سابقۀ ژورنالیستی داشت که برای اداره برنامه به کمکش می آمد. فرق دیگر جیرانی و گبرلو در این بود که جیرانی حتی اگر نقد می کرد و فیلمی را می کوبید؛ هدفش حمایت از سینمای ایران بود اما در دوران گبرلو، حمایت از سینمای ایران به یک «شعار» تبدیل شد و اعتبار برنامه رو به کاستی نهاد!

گبرلو که رفت، چند ماهی طول کشید تا مسئولین صدا و سیما بتوانند فرد مناسبی را برای ادامه برنامه پیدا کنند و بالاخره قرعه به نام بهروز افخمی افتاد. فیلمسازی که در دهه هشتاد با بلیتِ اصلاح طلبان وارد مجلس شده بود حالا در دهه نود با یک چرخش 180 درجه ای به یار غارِ محافظه کاران تبدیل شده بود. او در اولین قدم، مسعود فراستی را دوباره به برنامه آورد. فراستی که در زمان جیرانی، پای ثابت برنامه بود و به علت برخی انتقادها در دوران گبرلو کنار گذاشته شده بود؛ حالا دوباره عرصه را برای یکه تازی در اختیار داشت. اما انگار افخمی و فراستی، یک تنه کمر به تخریب سینمای ایران بسته بودند و حتی – در کمال تاسف- به این کار می بالیدند!

عدم تسلط افخمی به عنوان مجری از یک طرف و اطلاعات اندک او نسبت به تحولات سینمایی و تاریخ سینمای ایران از طرف دیگر باعث شد که فاتحۀ سری سوم برنامه «هفت» از همان قسمتهای اولیه خوانده شود! اینجا بود که خیلی از اهالی رسانه عبارت «سال به سال، دریغ از پارسال» را برای این برنامه به کار بردند و تاکید کردند که این برنامه بعد از جیرانی سیر نزولی پیدا کرده است.

پازلِ بی اعتباری این برنامه در زمان افخمی آنجا کامل شد که علنا برای این برنامه اتاق فکر تشکیل دادند و چند فیلمساز به اصطلاح ارزشی در کنار چند منتقد خودی و چند مدیر محافظه کار، برای افخمی تعیین تکلیف می کردند که چه کسی به برنامه دعوت شود یا از چه فیلمی حمایت و چه فیلمی کوبانده شود!

علاوه بر ریزش مخاطبان این برنامه، میزان مقبولیت «هفت» بین سینماگران نیز سیر نزولی داشت. این امر در زمان جیرانی تقریبا خوب بود. در زمان گبرلو کمتر شد ولی باز هم بد نبود اما در زمان افخمی اوضاع خیلی وخیم شد و بسیاری از سینماگران، دیگر نه تنها اگر به «هفت» دعوت می شدند به استودیوی این برنامه نمی رفتند بلکه حتی برنامه را تماشا هم نمی کردند!

این رویه تا تغییر رئیس سازمان صدا و سیما ادامه داشت و مدیران جدید تلویزیون تصمیم گرفتند مدتی افخمی و فراستی را به مرخصی بفرستند تا غیر مستقیم کمک کنند سینما یک نفس راحت بکشد و آنها هم برای ادامۀ ماموریت خود با نیرویی مضاعف بازگردند!

از این اتفاق، چند ماهی می گذرد و این روزها دوباره زمزمۀ پخش برنامه «هفت» شنیده می شود. ظاهرا تصمیم مدیرانِ شبکه سوم، بر این است که اجرای سری جدید این برنامه  را به افرادی مثل رضا رشیدپور و مهران  مدیری بسپارند. این دو نفر گرچه برای برنامه های سرگرمی و تالک شو، مجری های خوبی هستند اما به درد یک برنامه تخصصی سینمایی نمی خورند چون سواد، معلومات و مقبولیتِ سینمایی ندارند. ای کاش مسئولین شبکه سوم کمی فکر کنند و اندک اعتباری که از برنامۀ «هفت» مانده را به این راحتی از بین نبرند. «هفت» در این سالها به عنوان یک برند سینمایی جا افتاده نه یک برنامۀ باری به هر جهت برای سرگرمی!

شاید هدف مدیرانِ شبکه سوم این باشد که از محبوبیت مدیری برای جذب تماشاگرانِ از دست رفتۀ «هفت» بهره جویند اما مدیری باید درایت به خرج بدهد و اعتبارش را هر جایی خرج نکند. مدیری، به گواه برنامۀ «دورهمی» یک مجری درجه یک و مسلط است ولی او هم نقطه ضعف مجری های سابق هفت (به جز جیرانی) را دارد. یعنی در بطن سینما نیست و بالطبع اطلاعات زیادی درباره شرایط تولید و مباحث صنفی و دیگر مسائل سینمای ایران ندارد. با این حال بهتر از افخمی است و پیش بینی می شود سینماگران برای حضور در برنامه اش موضع منفی نگیرند. چیزهایی مثل اطلاعات اندک سینمایی هم، با حضورِ یک کارشناس سینمایی در اتاق فرمان و رساندن اطلاعات به مدیری از طریق گوشی حل می شود!