دیروز در سانس دوم پردیس چارسو فیلم «قسم» محسن تنابنده به نمایش درآمد و با استقبال خوبی از سوی منتقدان و هنرمندان سینما در این سینما روبه رو شد به طوری که چند صف طویل برای دیدن این فیلم در فضای جشنواره فیلم فجر در چارسو ایجاد شد. «قسم» گام بلند تنابنده در کارگردانی بعد از «گینس» است. داستان فیلم قسم بر اساس یک حکم فقهی - حقوقی شکل گرفته است. تنابنده در این فیلم قَسامه را مبنای درام قرار داده و داستان را بر اساس آن پیش برده است. در این فیلم، زنی به نام راضیه (مهناز افشار) اقوام درجه‌یک خود را از گرگان سوار بر اتوبوس کرده تا در دادگاهی که قرار است در مشهد برگزار شود علیه متهم قتل خواهرش قسم یاد کنند. بخش‌های ابتدایی فیلم به رونمایی از شخصیت‌ها اختصاص دارد اما خیلی زود متوجه می‌شویم ماجرا از چه قرار است. برگ برنده را تنابنده همین‌جا رو می‌کند که اجازه نمی‌دهد مخاطب بیش‌ازاندازه در انتظار اطلاع از اصل ماجرا باشد.​​​​​​شخصیت‌های این فیلم شباهت زیادی به شخصیت‌های سریال پایتخت دارد و فقط اسم‌ها عوض شدند وگرنه شخصیت‌ها به نوعی یادآور شخصیت‌های سریال پایتخت هستند به‌عنوان مثال اگر در سریال پایتخت شخصیت بابا پنجعلی که آلزایمر دارد و باید همه چیز را زیاد توضیح داد تا متوجه شود در سریال قسم شخصیت ناشنوا و عقب مانده ذهنی است که برخوردهایی که با آنها صورت می‌گیرد؛ درست شبیه برخورد با بابا پنجعلی است و دیگر شخصیت‌ها هم به نوعی مخاطب را به یاد شخصیت‌های سریال پایتخت می‌اندازد.

تنابنده با اتکا به پشتوانه تجربه سال‌ها فیلمنامه‌نویسی، در قسم می‌داند چطور از نقاط عطف استفاده کند تا تماشاچی خسته نشود و فیلم را رها نکند. بیشتر داستان فیلم در اتوبوس ایران‌پیما روایت می‌شود و با وجود تکان‌های شدید و پیچ و خم مخاطب متوجه حرکت دوربین نمی‌شود؛ داستان آن قدر روان پیش می‌رود که مخاطب اصلاً احساس خستگی و کلافگی از طولانی شدن سفر و تکراری بودن فضا نمی‌کند. مهناز افشار و حسن پورشیرازی تنها چهره‌های مطرح قسم درصحنه‌های طولانی داخل اتوبوس هستند. کارگردان در این سکانس‌ها از بازیگران ناآشنا استفاده کرده که ریسک بزرگی است. تنابنده اما استفاده‌ای بهینه از وجه نمکین شخصیت‌ها کرده است و طولی نمی‌کشد که مخاطب با شوخی‌های آنها می‌خندد و کاراکترها را می‌پذیرد.

طی یک سفر جاده‌ای با دغدغه شخصیت‌ها آشنا می‌شویم. اینکه هر کسی درباره قسم خوردن اظهارنظر متفاوتی دارد و حرف‌هایی که زده می‌شود نوعی تردید و به میان کشیدن وجدان را پیش می‌آورد آنها گاهی دچار تردید می‌شوند نکند قسمی که یاد خواهند کرد، منجر به کشته شدن یک انسان بی‌گناه شود. فیلم در قالب داستانی برکشش حکم قَسامه را به چالش می‌کشد اما درباره آن قضاوت نمی‌کند. اصغر رفیعی جم فیلمبردار باسابقه بعد از تماشای فیلم «قسم» محسن تنابنده آن را در سینمای ایران شاهکار توصیف کرده و عنوان داشته ساخت آن از عهده هر کسی برنمی‌آید. رفیعی جم درباره «قسم» نوشت:فیلم «قسم» را که دیدم از کارگردانی آن حیرت کردم. منِ رفیعی جم که حرفه‌ام سینما است می‌دانم ساخت این فیلم چه‌کار پرزحمتی بوده است. راحت بگویم این نوع کارها از کارگردان‌هایی مثل مسعود کیمیایی، علیرضا داودنژاد، سیروس الوند و چند کارگردان باسابقه دیگر برمی‌آید. اکثر کارگردان‌های جدید فقط فیلم کاشانه‌ای می‌سازند و آن عده معدود که از پس فیلم‌هایی مثل «قسم» برمی‌آیند، چون می‌دانند کار سختی است، سراغش نمی‌روند. یک فیلم شهری که فقط چند سکانس داخل ماشین دارد تبدیل به بحران برای عوامل می‌شود! چون امکانات کم است، باید ارتفاع ماشین‌هایی که عبور می‌کنند را در نظر گرفت، مشکل نورپردازی، جای دوربین و جا شدن بازیگر توی ماشین است و... این‌همه زحمت‌کشیده می‌شود برای ۲ سکانس که ۲۰ پلان دارد. «قسم» ۶۰۰ پلان داخل ماشین دارد و خودتان حدس بزنید چه‌کار سخت و بااهمیتی به سرانجام رسیده است. تازه جمعیت زیاد را هم باید در نظر گرفت که کار را سخت‌تر می‌کند. این تلاش‌ها جواب داده و واقعاً سکانس آخر هالیوودی است.

مهناز افشار، در حاشیه نمایش فیلم «قسم» ساخته محسن تنابنده در پاسخ به این سؤال که آیا طبق نقدهای منتشر شده درباره این فیلم، «قسم» همخوان با استانداردهای هالیوودی ساخته شده یا خیر، به ستاد خبری سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، گفت: «من اعتقاد دارم به اندازه آدم‌های روی کره زمین سلیقه وجود دارد. یک فیلم ممکن است از دید شخصی بهترین فیلم و از نظر شخصی دیگر، یک فیلم معمولی باشد.»

مهناز افشار ادامه داد: «سختی‌های تولید فیلم «قسم» برای اعضای گروه بسیار زیاد بود. یک انرژی ماورایی برای ساخت این فیلم من را همراهی کرد». او با اشاره به اینکه با دیدن نام‌هایی همچون سعید روستایی، رضا میرکریمی، نرگس آبیار در جشنواره سی و هفتم فیلم فجر لذت می‌برم، گفت: «امسال حضور هنرمندان در جشنواره فیلم فجر، سطح مطلوبی دارد.»/سعیده احسانی