نخستین جلسه از سلسله نشست های «اقتصاد فرهنگ و هنر» که به موضوع «بررسی اقتصاد سینمای ایران در سال های اخیر» اختصاص داشت برگزار شد. به گزارش شایان فیلم از صبا، در این جلسه شیوا مقانلو با اشاره به  ژانر و اهمیت وجودی آن در سینمای ایران گفت:برای سرمایه گذار اولین سوالی که پیش می آید این است که ژانر فیلمی که می خواهیم تولید کنیم چیست؟ اتفاقی که در سینمای ایران افتاده این است که یک کاری شروع می شود و آخرش مشخص می شود که در چه ژانری و فضایی ساخته شده است.

  این استاد سینما توضیح داد：ما در سال های ابتدایی انقلاب سه ژانر در سینما داریم که ملودرام، جنگی و سیاسی هستند. با گذشت زمان و دهه ها ژانر کمدی یک مقدار قدرت می گیرد ،ولی آن چیزی که در سال های اخیر ما شاهدش هستیم ملغمه ای بی نام و نشان است که عده ای از آن به رئالیزم اجتماعی نام می برند، ما هیچ ژانری به اسم رئالیزم اجتماعی نداریم. این فیلم ها مشخصه های مختلفی دارد که به لحاظ مالی ارزان ترین و به لحاظ ایده ای کم خطرترین هستند. فیلم هایی آپارتمانی، خانوادگی، زوجی و تحت تاثیر موفقیت های جهانی آقای فرهادی از روی آثار او کپی شده اند.

نویسنده کتاب «آنها کم از ماهی‌ها نداشتند» در ادامه به وضعیت آشفته ژانر در سینمای ایران اشاره کرد و گفت：به خاطر یک سری ملاحظات در ایران ژانر پلیسی نمی تواند شکل بگیرد. به هر حال ما پلیس بد نباید داشته باشیم و کارآگاه خصوصی که جذاب ترین شخصیت در ژانر پلیسی است نمی توانیم داشته باشیم. به دلیل ملاحظات مذهبی و سیاسی ژانر موزیکال نداشته ایم,جز چند نمونه موزیکال کودکان. ما ژانر تریلر و مهیج هم نمی توانیم داشته باشیم، چون به لحاظ هزینه ای تولید پرهزینه ای دارد. ژانر تاریخی در سایه فیلم های مذهبی قرار گرفته اند و هویت مستقلی ندارند.مقانلو تاکید کرد: ما نمی توانیم خودمان را با هیچ کجای دنیا مقایسه کنیم،  چون امکان اکران فیلم خارجی را نداریم و تا شما یک رقابت بازار آزاد نداشته باشید، اگر رشدی هم بکنید گلخانه ای است.

وی سپس دو کشور چین و ژاپن را به عنوان نمونه ای از سینمای رقابتی و آزاد مثال زد و افزود:از ۱۰ فیلم پرفروش سینمای چین، هشت فیلم از جمله فیلم اول و دوم چینی هستند که در ژانرترکیبی اکشن_فانتزی_کمدی قرار می گیرند که بر سنت های چینی بنا شده و کاملا بومی و ملی است.در ژاپن از ۱۰ فیلم پرفروش،فیلم اول و ۵ فیلم دیگر ژاپنی هستند. فیلمهای پرفروش ژاپنی همه انیمیشن هستند و یکی از همین آثارامسال پرفروش ترین فیلم تاریخ جهان شد. در این انیمیشن ها شما به هیچوجه داستان فرضی نمی بینید و همه داستانهای تاریخی و سنتی ژاپن هستند.مقانلو از ژانرهای دیگر سینمای ژاپن و موفقیتهای آنها هم مثالهایی زد و افزود：حالا پرفروش های ما شامل نهنگ عنبر۲، گشت۲، خوب بد جلف، و در این میانه دو فیلم غیر کمدی فروشنده و محمد رسول الله، من سالوادور نیستم، سلام بمبئی، پنجاه کیلو آلبالو، شهر موشها ،ابد و یک روز و بارکد. آشکارا هیچکدام از این فیلم های کمدی با مولفه های استاندارد ژانر کمدی نمی خواند.ما در حالی به اینجا رسیده ایم که  پرفروش ترین فیلم در سال ۶۶ کمدی اجاره نشین ها را داشته ایم، ۷۶ کمدی آدم برفی، ۸۵ نیمه کمدی آتش بس و کمدی مارمولک را داشته ایم و کلاه قرمزی ها. در عین حال پرفروش ترین فیلم سال۷۶ هنرپیشه، سال۷۸ قرمز، سال ۷۹ شوکران و سال ۸۰ ....که هر کدام از لحاظ داستانی و ملودرام در نوع خود شاخص بوده و هستند.

در ادامه نشست مرتضی شایسته سخنانش را با آمار سالن های سینما آغاز کرد و افزایش سالن های سینما از سال ۹۲ به این سو را مهم ترین دلیل افزایش فروش فیلم ها و سینمای ایران دانست و گفت：مردم احساس می کنند به آنها احترام گذاشته اند. هر چند این اتفاق مربوط به همه سینماهای کشور نمی شود و تنها ۵ سینما، ۵۰ درصد فروش سینمای ایران را در اختیار دارند.این تهیه کننده دلیل دیگر افزایش فروش سینما در این سال ها را فروش مجازی بلیت سینما دانست و افزود：در حال حاضر بین ۷۰ تا۸۰ درصد فروش بلیت های سینما توسط سینما تیکت انجام می شود. فضای مجازی در این سال ها به کمک ما آمده و ما بیش از ۹۰ درصد تبلیغات مان در فضای مجازی است.وی یکی دیگر از دلایل افزایش فروش سینماها را کیفیت برنامه های تلویزیونی دانست که مخاطبان را به سینما می کشاند.

تهیه کننده « خوب بد جلف» با پذیرفتن  افت تعداد مخاطبان نسبت به دهه های ۶۰ و ۷۰دلایلی هم برای این معضل ذکر می کند از جمله：بسته شدن سینماهای قدیمی به دلیل تک سالن بودن و نداشتن امکانات رفاهی و پارکینگ، افزایش رغبت به ماهواره به ویژه در برخی استان ها، پایین آمدن کیفیت محتوایی فیلم ها، فیلم نساختن بزرگان سینما،ارزان شدن تولید با سینمای دیجیتال که باعث افت محتوا شده، عدم حمایت موسسات مالی و بیمه گذاران از فیلم های سینمایی، عدم رعایت کپی رایت داخلی و پخش فیلمهای در حال اکران در فضای مجازی و ماهواره ها.شایسته در پاسخ به سوالی در مورد مافیای پخش در سینمای ایران گفت：در پخش و جدول پخش فیلم پارتی بازی شاید باشد،اما مافیای پخش در سینمای ایران وجود ندارد. هر کس فیلمش نمی فروشد می گوید در سینما مافیای پخش است.

وی در پاسخ به سوالی درباره تشکیل کمپانی های سینمایی نظیر آنچه در کشورهای پیشرفته هست گفت：الان برای تشکیل کمپانی سینمایی در سینمای ما لازم است دولت کسانی را که به شرایط کمپانی نزدیک هستند را حمایت کند تا تشکیل شوند، چیزی که آقای حیدریان هم به دنبال آن است و قصدشان این است که ۴۰ تهیه کننده را حفظ کند و الباقی زیر مجموعه این ۴۰ نفر فعالیت کنند که در اصل نزدیک شدن به همان ایده کمپانی سینمایی است.سوالی درباره فروش خارج از کشور و ورود سرمایه به داخل مطرح شد که شایسته جواب داد：ما در خارج از کشور ۸ سانس از سینماهای کشورهای مختلف داریم که درآمدش چیزی نیست و همان هم به کشور وارد نمی شود.سوال یکی از حضار این بود：اگر شما یک شغلی راه بیندازید و نفروشد آن شغل را جمع می کنید. چگونه است که وقتی سینما برای ۸۰درصد از تهیه کنندگان به صرفه نیست و ۵ فیلم تهیه کننده پشت سرهم شکست خورده است،چرا باز هم فیلم می سازند؟

شایسته پاسخ داد: سرمایه گذار غیرحرفه ای پول را به دست تهیه کننده می دهد و آن فیلم شکست می خورد. بعد تهیه کننده سراغ یک سرمایه گذار دیگر می رود. سرمایه گذار هم گاهی آن قدر پول دارد که این مبالغ برایش چیزی نیست، او می خواهد حضور خودش را نشان بدهد، یک دختر یا پسرش بازیگر شود و به همین دلیل سرمایه گذاری می کند.