مریم یعقوبی: کدهای دستوری یا  همان USSD که بدون نیاز به اینترنت مورد استفاده قرار می‌گیرند این روزها با عنوان «ستاره مربع‌ها» شناخته می‌شوند. این کدها نخستین بار توسط شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت ارائه شد. اما از همان ابتدا کارشناسان امنیت از آنها با عنوان بستری ناامن برای مبادلات مالی و پولی نام می‌بردند. با اهمال نهادهای قانونگذار و حاکم بر شبکه پرداخت الکترونیک کشور و با توجیه فرهنگ‌سازی برای معرفی صنعت پرداخت الکترونیک، روز به روز بر سوء استفاده از این بستر ناامن افزوده شد. صنعت پولساز پرداخت الکترونیک که بر پایه سرویس‌دهی روی سه درگاه بنا نهاده شد. کارتخوان فروشگاهی،‌موبایل و اینترنت با اشاعه فرنگ نادرست جامعه را به سمت مسیرهای غیرشرعی درآمدزایی و شرکت در شرط بندی های صدا و سیما سوق داد.

تنها طی چندین ماه و به مددتبلیغات فراوان یکی از ۱۲ شرکت پی‌اس‌پی که بیشترین تمرکز خود را روی اشاعه فرهنگ «ستاره مربعی» گذاشته بود استفاده از این سرویس روی موبایل به سرعت در جامعه بسط و گسترش پیدا کرد. بی نیازی به اینترنت و همچنین عدم نیاز به نصب برنامه یا گوشی هوشمند باعث شد تا در دورافتاده‌ترین روستاها نیز برای خرید، کارت به کارت، پرداخت قبض و شارژ و همینطور احسان و نیکوکاری از آن استفاده کنند. این اقبال عمومی به کدهای دستوری لحظه به لحظه بر بار مسئولیت بانک مرکزی برای حفاظت از امنیت اطلاعات کارتهای بانکی مردم می افزود. چرا که اطلاعاتی نظیر رمز اول،‌رمز دوم، CVV۲ و تاریخ انقضا در مسیر انجام تراکنش های «ستاره مربعی» روی سرورهای اپراتورها و پی اس پی ها ذخیره می شد.

درگاه موبایلی از دوطریق مورد استفاده قرار می‌گیرد. نخست کدهای دستوری یا همان «ستاره مربع‌ها» و راه دوم نیز نصب اپلیکیشن های بانکی که این اپ‌ها هنوز در بهترین حالت نتوانسته‌اند جایگزین «ستاره مربع‌ها» شوند.

موج شدید اقبال عمومی به این سرویس ناامن، اپراتورها را بر آن داشت تا نه تنها به ازای اجاره یک کد ۳ رقمی به شرکت‌های پی‌اس‌پی مبالغ میلیاردی سالانه دریافت کنند که به فکر راهی دیگر برای استفاده از سوییچ آنها و درآمدزایی مستقل برای خود افتادند. راهی که در نهایت منجر به ظهور شرکت توسکا و پدیده ارزش افزوده فروشی در صدا و سیما شد.

صدا و سیما نیز در این قائله از اپراتورها عقب نماند و در کنار هزینه‌های چند ده میلیاردی که بابت تبلیغات صوتی ، تصویری و زیرنویس و ... از شرکت های پی اس پی دریافت می کرد با مشارکت در طرح های توسکا برنامه‌هایی همچون برنده باش و ... را از طریق دریافت مبالغ هنگفتی برای مشارکت مالی از این شرکت ها روی آنتن آورد. برنامه هایی که مردم را از طریق ارسال یک عدد به کدهای دستوری تشویق به حضور در شرط بندی می‌کرد.

با بررسی آمار تنها یک سال از تراکنش‌های موبایلی می‌بینیم بر خلاف ابلاغیه بانک مرکزی مبنی بر مسدود شدن این کدهای دستوری، سال گذشته تعداد ۱ میلیارد و ۳۲۰ میلیون و ۲۱۷ تراکنش با نقل وانتقال مبلغی بیش از ۸ هزار و هشتصد و پنجاه میلیارد تومان بر روی موبایل ثبت شده است. اگر نیمی از این تعداد و مبلغ را مربوط به تراکنش های اپلیکیشن های بانکی دانسته و از حوزه نفوذ «ستاره مربع‌ها» خارج کنیم باز هم اعداد عجیب و غریبی کشف می‌شود.

تنها در یک سال بیش از ۶۰۰ میلیون تراکنش با مبلغی بیش از ۴ هزار میلیارد تومان از طریق کدهای دستوری یا همان «ستاره مربع‌های» فاسد نقل و انتقال پیدا کرده است که باز هم اگر تنها ۵۰ درصد آن را مربوط به برنامه‌های شبه قمار صدا و سیما بدانیم قطعاً بیش از مبلغ قرارداد محرمانه توسکا و صدا و سیما خواهد شد. البته این در حالی است که رقم اعلام شده در پیامک‌های شرکت در این مسابقات را نادیده بگیریم.این رقم آنچنان بزرگ است که نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت. جذابیت همین مبالغ بود که باعث شد تا در کنار پی اس پی‌ها، اپراتور اول تلفن همراه هم تصمیم به درآمدزایی از این طریق کند.

بر اساس گزارشی که ماهنامه پیوست منتشر کرده است طبق آگهی ثبت شرکت توسکا، سهامداران آن عبارت‌اند از: شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول)، شرکت سرمایه‌گذاری نور دنا (متعلق به همراه اول) و شرکت نقش اول کیفیت (متعلق به همراه اول). بدین ترتیب ۱۰۰ درصد سهام شرکت توسعه کسب‌وکار توسکا متعلق به همراه اول است.

علیرغم پیگیری های فراوان رسانه ها از مدل همکاری این شرکت با صدا و سیما اما جزئیات قرارداد صداوسیما با شرکت توسکا و مبالغ درامدی و مدل درآمدی آنها هنوز افشا نشده است اما گفته می‌شود توسکا باید طی دوره حدوداً سه ساله ۱۲۰۰ میلیارد تومان به عنوان کف تعهدات خود به حساب رسانه ملی واریز کند که با توجه به تعداد و مبالغ تراکنش‌های مربوط به این سرویس‌ها و البته با در نظر گرفتن تبلیغات ۲۴ ساعته و ثانیه‌ای این شرکت باید گفت اصلاً رقم زیادی نبوده است. چرا که در ادامه این قرارداد آمده است در صورتی که درآمد این شرکت از محل این نوع تبلیغات، بیش از این میزان بود، بقیه درآمد به روشی، تسهیم می‌شود.

طی یکسال ۲۳۱ هزار میلیارد تومان روی اینترنت جابجا شد

قمار به عنوان فسادی برنامه‌ریزی شده روی یکی دیگر از درگاه‌های شبکه پرداخت الکترونیک نیز به صورت کاملاً نامحسوس نفوذ کرده بود. سایت‌هایی که درگاه‌های اینترنتی برای تراکنش‌ها دریافت کرده بودند اما با شرکت در قمار و لاتاری های خارجی و داخلی درآمدهای کلانی کسب کردند.

طبق آمار ۱۲ ماه سال قبل شاپرک، بیش از ۱۲۳۰ درگاه اینترنتی که در سایت‌های قمار تراکنش داشتند توسط شاپرک شناسایی و مسدود شد. این یعنی به طور متوسط هر ماه بیش از ۱۰۰ درگاه با فعالیت قمار شناسایی و مسدود شده است.

با نگاهی به رقم و تعداد تراکنش‌های ثبت شده روی درگاه‌های اینترنتی، طی سال گذشته از لحاظ تعدادی نزدیک به ۱ میلیارد و ۱۰۶ میلیون و ۱۴۵ هزار تراکنش با انتقال رقمی بیش از ۲۳۱ هزار میلیارد تومان انجام شده است.استخراج مبلغ دقیق تراکنش‌های قمار روی این درگاه‌ها به دلیل تداخل فعالیت درگاه‌ها در سایت‌های مجاز و غیرمجاز به طور همزمان ممکن نیست اما تنها درصدی ناچیز از رقم ۲۳۱ هزار میلیارد تومان نشان از نقل و انتقال اعدادی بزرگ برای قمار دارد.