سوگواری تئاتری‌ها برای قربانیان بویینگ ٧٣٧ از روز شنبه کلید خورد و بسیاری از گروه‌های نمایشی اجرایشان را برای یکشنبه لغو کردند. برای آنان مهم نبود که در روز‌های سخت اقتصادی و قطعی اینترنت به‌دنبال اتفاقات آبان‌ماه گیشه‌هایشان قفل شده و قامت‌شان را رنجورتر کرده است، تئاتری‌ها همگی به سوگ نشستند.

تماشاخانه مستقل به مدیریت مصطفی کوشکی تمام اجرا‌های روز یکشنبه، ٢٢ دی‌ماه را تعطیل کرد و هم‌زمان گروه‌های تئاتری دیگر هم اطلاعیه‌هایی در این‌باره منتشر کردند.

سوگواری هنرمندان برای قربانیان بویینگ

ایمان افشاریان در اینستاگرام خود از لغو اجرای روز یکشنبه نمایش فرانکنشتاین در سالن اصلی تئاتر شهر خبر داد و نوشت: «داغدار ١٧٦ انسان.» نمایش ماسک به کارگردانی بهزاد اقطاعی و نمایش «آقای اشمیت کیه» به کارگردانی سهراب سلیمی روز‌های یکشنبه و دوشنبه به سوگ نشستند. صحرا فتحی، کارگردان نمایش «پونز» نیز تعطیلی سه‌روزه این تئاتر را اعلام کرد.

نمایش‌های «من یه زنم صدامو می‌شنوی» به کارگردانی کاملیا غزلی، «چنور» به کارگردانی قطب‌الدین صادقی، «تولد بازی» به کارگردانی کیمیا کاظمی، «نیم‌فاصله» کاری از رضا رشادت، «ملکوت» کار رامتین راشوند، «سه تفنگدار و یکی» به کارگردانی مهدی شاه‌حسینی، «فراکتال» کار مهدی سقا، «جان و جو» به کارگردانی محمدرضا چرختاب، «مسکو فلکه باغشاه» به کارگردانی عطا کشاورز جود، «شصت دقیقه منهای یک» کار سعید عسگریان، «دزدان شماره ٤٣» کار شاهین صادقیان، «سوگلی» به کارگردانی نگار چگنی، «پاتوق» کار مهدی پاشایی و «مدرسه پینوکیو» کار آرش سنجابی هم از لغو اجرا‌های یکشنبه‌شب خبر دادند.

منیژه محامدی، کارگردان، که نمایش «سقوط در کوه مورگان» را در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه دارد، در جملات کوتاهی با مردم همدردی کرده است: «نمایش ما لبخند کم‌رنگی هم بر لب تماشاگر می‌آورد و فکر می‌کنیم مردم ما این روز‌ها حال چندان خوشی ندارند که بتوانند لبخندی به لب بیاورند، بنابراین با اینکه در مدت اجرای‌مان با چندین تعطیلی روبه‌رو بوده‌ایم، ترجیح دادیم یکشنبه‌شب هم در کنار مردم باشیم و روی صحنه نرویم.» همه این حرف‌ها درحالی است که براساس قانونی نانوشته تنها در یک صورت تئاتری روی صحنه نمی‌رود؛ مگر اینکه بازیگر زنده نباشد.

تئاتری‌ها از فجر کنار کشیدند

سوگواری و ابراز همدردی تئاتری‌ها با مردم داغ‌دیده ایران در پی ماجرای سقوط هواپیمای بویینگ ۷۳۷ تنها به یک، دو یا سه اجرا ختم نشد. بسیاری از آن‌ها حتی از شرکت در سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هم انصراف دادند، ازجمله ١٠٠ هنرمند مشهدی در قالب سه گروه نمایشی «آدیداس»، «جانی سکیکی» و «خدای جنگ» که از مشهد به این جشنواره راه یافته بودند: «این روز‌ها که کشور عزیزمان ایران اسلامی درگیر و دار اتفاقات ناگواری است که روزبه‌روز کام مردم را تلخ‌تر از پیش می‌کند، شاید روا و مصلحت نباشد هنرمندان این مرز و بوم که خود را داعیه‌دار هم‌سویی با افکار مردم می‌دانند حضور خود را در مراسم مختلف جشن بگیرند.»

آرش دادگر، کارگردان نمایش «مکبث»، گروه اجرایی نمایش «آواز قو» به کارگردانی پریزاد سیف، گروه اجرایی نمایش «من» به کارگردانی سیاوش پاکراه، امیراحمد قزوینی بازیگر نمایش «پروانه الجزایری»، علی صفری کارگردان نمایش «کرونوس»، مژگان خالقی نویسنده و بازیگر نمایش «بیوه سیاه، بیوه سفید»، امیر نجفی کارگردان و تمامی اعضای گروه نمایش «مشق شب»، صابر ابر کارگردان «همان چهار دقیقه»، سجاد تابش کارگردان نمایش «در اتاق باد می‌وزد»، مهدی شفیعی زرگر نویسنده «همه فرزندان مکبث»، مانی جعفرزاده و محمدحسین معارف از دیگر هنرمندان و گروه‌هایی هستند که از حضور در جشنواره تئاتر فجر انصراف داده‌اند.

شمع تولد دکتر رفیعی برای قربانیان

در کنار همه اینها، پیام و حرکت دکتر علی رفیعی، استاد و کارگردان کهنه‌کار تئاتر ایران در همدردی با مردم داغدیده و بازماندگان قربانیان پرواز ٧٥٢ بسیار دلگرم‌کننده بود.

او که این روز‌ها باید شمع تولد هشتادویک سالگی‌اش را فوت می‌کرد در یادداشتی این ماجرا را «فاجعه» نامید و نوشت: «هرچه تلاش می‌کنیم زندگی را از سر بگیریم، اندوه دیگری فرا می‌رسد. هرچه تلاش می‌کنیم کمی شادی به دست آریم، اشک از پشت چشمان‌مان بیرون می‌زند. برای خانواده‌های جان‌باختگان در هر کجای جهان که هستند درود می‌فرستم و ترجیح می‌دهم به جای فوت کردن شمع تولدم در هشتادویک سالگی شمعی برای جان‌باختگان روشن کنم.»

جشنواره منهای هنر‌های تجسمی

از ساعت‌های پایانی روز شنبه شبکه‌های مجازی و اینستاگرام پر شد از بیانیه و انصراف‌ها؛ جز تئاتری‌ها هنرمندان دیگری هم به این حرکت پیوستند مثل ابراهیم حقیقی، دبیر دوازدهمین جشنواره هنر‌های تجسمی فجر، دبیر و هیأت داوران بخش عکس این جشنواره. «از ادامه همکاری با این رویداد معذوریم و ضمن تشکر از عکاسان شرکت‌کننده، تأثر و همدلی عمیق خود را با مردم داغدار ایران اعلام می‌کنیم.»

دبیر بخش خوشنویسی، دبیر و داوران بخش گرافیک، دبیر و داوران بخش تصویرگری، داوران بخش گرافیک، دبیر و داوران بخش سرامیک و مجسمه‌سازی از دیگر انصراف‌دهندگان دوازدهمین جشنواره تجسمی فجر هستند که از بیست‌وسوم تا سی‌ام بهمن برگزار می‌شود. به همه این‌ها لیلی گلستان مدیر گالری گلستان را هم اضافه کنید که از حضور در این جشنواره کناره گرفت و البته برخی از گالری‌های پایتخت که روز یکشنبه را به احترام جان‌باختگان حادثه سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی تعطیل کردند.

انصراف کیمیایی و جنجال تهیه‌کننده

از میان بیش از ٣٠ کارگردانی که فیلم‌شان به سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر راه یافته است، مسعود کیمیایی، کارگردان «خون شد» و میترا ابراهیمی کارگردان مستند «کامی» از انصراف خود خبر دادند. کیمیایی در ویدیویی که منتشر کرد، گفت: «خیلی بغض دارم. من هیچ وقت اهل جشنواره نبودم و سمت و سوی من همیشه مردم بوده است و اگر نگاه کنیم، می‌بینیم که مردم روزگار سختی دارند و هر روز خبر‌های بدی می‌شنوند. من در این شرایط دوست ندارم فیلمم در جشنواره فیلم فجر نمایش داده شود، به نشانه تسلیتی که به همه آدم‌ها دارم.»

البته بعد از اعلام انصراف از سوی کیمیایی، جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده فیلم اعلام کرد: «با احترام به نگاه و نظر آقای کیمیایی تقاضای ما این است که فیلم در بخش کارگردانی داوری نشود و در مابقی بخش‌ها مورد قضاوت قرار بگیرد.» البته پیمان قاسم‌خانی، تهیه‌کننده و میترا ابراهیمی، کارگردان مستند کامی با هم در انصراف از جشنواره به توافق رسیدند و بعد این خبر را اعلام کردند: «پنج سال تلاشم را به‌عنوان کارگردان این مستند کوچک می‌بینم در مقابل داغی که بر دل مردم ایرانه! کامی هم به نوعی قربانی شد، اما اکرانش بماند به زمانی بهتر با دلی خوش‌تر. این کمترین کاری بود که از دست من برمی‌آمد. با عذرخواهی از عوامل فیلم که بسیار زحمت کشیدند.

اینکه اولین فیلمت به اکران مهم‌ترین جشنواره کشورت برسد، شاید آرزو باشد، اما انسان سوگوار آرزویی ندارد.» بخشی از سینمایی‌ها مثل رضا درمیشیان، رخشان بنی‌اعتماد و هدیه تهرانی هم شنبه شب به مراسم سوگواری قربانیان این سانحه رفتند و به هم‌دردی با مردم نشستند.

علیرضا قربانی در سوگ

گروه‌ها و هنرمندان موسیقی هم به جمع انصرافی‌های جشنواره اضافه می‌شوند یا کنسرت‌هایشان را لغو می‌کنند. علیرضا قربانی دیروز از لغو کنسرت‌های خود در روز‌های بیست‌وششم و بیست‌وهفتم دی ماه در تالار وزارت کشور خبر داد و نوشت: «پس از وقایع روز‌های اخیر، احساس کردیم اجرای این مجموعه حق مطلب این روز‌ها را ادا نمی‌کند و قطعات باید کامل‌تر شده تا هم حزن خانواده‌های این عزیزان را التیام باشد و هم در حافظه جمعی تاریخی کشور این فاجعه به زبان موسیقی ثبت شود.»

سعید حکیم‌زاده، خواننده دیگری بود که بیست‌وهفتم دی ماه در برج آزادی کنسرت داشت، اما آن را لغو کرد. کیوان ساکت، آهنگساز و موزیسین ایرانی پا را فراتر گذاشت و دیروز اعلام کرد که امسال در هیچ‌کدام از جشنواره‌های هنری شرکت نخواهد کرد: «نه به‌عنوان هنرمندِ شرکت‌کننده، نه در مقامِ داور یا کارشناس مدعو و نه در نقش مخاطب و بیننده هیچ یک از آثار.» ارکستر آرکو به رهبری ابراهیم لطفی و مانی جعفرزاده از سایر موسیقیدانان و آهنگسازانی بودند که از جشنواره انصراف دادند. همچنین گروه کُر شهر تهران هم در روز‌های گذشته از لغو کنسرت خود در دی ماه خبر داد.

تعویق مراسم پایانی جایزه مهرگان ادب

دبیرخانه جایزه مهرگان ادب هم دیروز در بیانیه‌ای از تعویق زمان برگزاری مراسم پایانی این جایزه ادبی خبر داد و اعلام کرد که دبیرخانه وظیفه خود می‌داند با حامد اسماعیلیون و منیرالدین بیروتی دو نویسنده خوب کشور که عزیزان‌شان را در حادثه سرنگونی هواپیمای مسافری اوکراین از دست داده‌اند و همچنین خانواده نخبگان علمی مهاجر و دیگر جان‌باختگان ایرانی و غیرایرانی این حادثه غم‌بار هم‌دردی کند و در سوگ بزرگ آنان شریک باشد. علیرضا زرگر، مدیر جایزه مهرگان، هم گفت که با وجود آمادگی برای برگزاری مراسم نهایی جایزه مهرگان، ادامه کار را شایسته نمی‌دانیم.

عصار هم کنسرت‌هایش را لغو کرد

در ادامه همدردی هنرمندان با مردم داغدار علیرضا عصار هم کنسرتهای دی‌ماه خود را لغو کرد. او در این باره گفت: با شرایط موجود جانی برای آواز خواندن ندارد و این‌کار کمترین کاریست که برای اعلام همدلی و همدردی با مردم می‌تواند بکند.

انصراف سیدی از داوری

شنیده‌ها حاکی از این است که پیشنهاد داوری بخش سودای سیمرغ این دوره از جشنواره فیلم فجر با هومن سیدی، ​کارگردان فیلمهایی چون «مغزهای کوچک زنگ‌زده» و «خشم‌ و هیاهو» مطرح شده و این کارگردان از پذیرش این مسئولیت خودداری کرده است. پيش‌بینی می‌شود چيدمان داوران امسال سخت‌تر از هميشه خواهد بود.

تحریم کارتونی

بیش‌از ۴۰ کارتونیست‌ و طنزنویس شناخته‌شده‌ کشور، در بیانیه‌ای اعلام‌کرده‌اند در جشن‌واره‌های هنری فجر شرکت نمی‌کنند- در میان آن‌ها نام احمد عربانی، فیروزه مظفری،جمال رحمتی، بهمن عبدی، احسان گنجی و امین منتظری دیده می‌‌شود.

پیش‌تر کیارش زندی، کامبیز درم‌بخش، جمال رحمتی و علی درخشی، کارتونیست‌ و از داوران جشنواره هنرهای تجسمی هم از این سمت کناره‌گرفته‌بودند.

موج انصراف بازیگران

تا این لحظه فاطمه معتمدآریا، پگاه آهنگرانی، سارا بهرامی، محمدحسن معجونی و پیمان معادی بازیگران سرشناس سینمای ایران هر کدام با انتشار پیامی جداگانه در صفحات شخصی خود خبر از انصراف از جشنواره فجر دادند.