آنتن زنده است و حادثه‌هایی که خبر نمی‌کند؛ از لغزش‌های کلامی بگیر تا شکستن صندلی و پخش زمین شدن مهمان، سوختن و شکستن پروژکتور، پاره شدن لباس، غش کردن در حین اجرای برنامه زنده یا.... غیر از این موارد، وقتی پای مهمانان کودک به برنامه باز می‌شود قصه رنگ دیگری به خود می‌گیرد و نمی‌توان روی برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته حساب چندانی باز کرد.

این کوچک‌های معصوم گاهی حرف‌هایی روی آنتن می‌زنند یا حرکاتی انجام می‌دهند که بامزه است و دیدن ویدئوی بازنشر شده‌اش در شبکه‌های مجازی خنده به لب می‌آورد، اما می‎تواند دردسرساز هم باشد. یکی از آخرین این اتفاقات در ویژه‌برنامه جمعه شبکه دو سیما برای یلدا با عنوان «روشن‌ترین شب» افتاد. یکی از کودکان مهمان برنامه حسابی از سر و کول محمد سلوکی، مجری برنامه بالا می‌رفت و در آخر هم با بیانی کودکانه و شیطنت، کلامی به زبان آورد که تعجب الهه رضایی، گیتی خامنه و مینا هاشمی مجریان سابق برنامه کودک را که آن‌ها هم از مهمانان برنامه بودند، برانگیخت.

سلوکی، اما شرایط را به‌درستی مدیریت و برنامه با پخش یک آیتم از این اتفاق گذر کرد. در این‌گونه رخداد‌ها که در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی هر کجای دنیا ممکن است اتفاق بیفتد، واکنش مجری در جایگاه هدایتگر برنامه اهمیت به‌سزایی دارد. به برخی از این رخداد‌های بامزه و گاه دردسرساز در تلویزیون نگاهی انداخته‌ایم و با احسان ارغوانی، تهیه‌کننده برنامه روشن‌ترین شب و محمد سلوکی و ملیکا زارعی که سابقه اجرای برنامه‌های زنده زیادی را در کارنامه دارند، گفتگو کردیم و از تجربه آن‌ها و همچنین نحوه مواجهه صحیح با چنین رخداد‌هایی پرسیده‌ایم.

آقای پیام بازرگانی

اخبار با چارچوب خشک و رسمی‌اش مجالی برای شوخی نمی‌گذارد و برای همین یک گاف کوچک در آن حسابی به چشم می‌آید. این سوتی چه در شیوه خواندن خبر باشد و چه گم کردن دوربین در حین گویندگی یا رخداد‌هایی که در استودیو می‌افتد، می‌تواند تمرکز گوینده را بر هم بزند و ادامه خبرخوانی را برای او دشوار کند. یکی از این اتفاقات بامزه که مدتی پیش افتاد چنین بود: حمید محمدی، گوینده اخبار ورزشی بی‌خبر از این‌که در تصویر زنده دیده می‌شود؛ در گوشه‌ای از تصویر پشت سر دیگر گوینده خبر دیده شد و همین آمدن و برگشتن او صحنه نمکی را رقم زد که ویدئویش در فضای مجازی منتشر شد.

مشابه این اتفاق مدتی پیش در یکی دیگر از بخش‌های خبری با حضور مرتضی حیدری هم افتاد. یکی از عوامل پشت صحنه به گمان آن که در تصویر دیده نمی‌شود، داخل استودیو شد و زیر میز خبر رفت تا چیزی را تنظیم کند، اما سر او در کادر و در کنار گوینده که خیلی جدی خبر می‌گفت دیده می‌شد که تصویر خنده‌داری را ایجاد کرد و ویدئوی این بخش هم در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.

پسر شجاع

چند سال پیش بود که پسربچه‌ای از کودکان حاضر در برنامه رنگین‌کمان در گفتگو با خاله نرگس با ادبیات کودکانه‌اش کلامی نامناسب با جو آنتن به زبان آورد و آزاده آل‌ایوب، مجری این برنامه قضیه را به شیوه خود جمع و جور کرد و این ویدئو تا مدت‌ها در شبکه‌های دست به دست می‌شد و نظرات متفاوتی نسبت به آن وجود داشت.

ترس در استودیو

اینکه جانوری وارد استودیو شود و نظم برنامه را بر هم بزند، چه در تلویزیون خودمان و چه تلویزیون آنطرف آب‌ها اتفاق افتاده است. مثلا در برنامه «ترنم باران» شبکه شما، گربه‌ای روی سقف استودیو آمد و محیا اسناوندی، مجری این برنامه را حسابی ترساند. او جیغ زد و اعلام کرد دست خودش نیست از گربه می‌ترسد و برای ایجاد وقفه در برنامه درخواست پخش یک ترانه کرد.

به خیر گذشت

اسفند ۹۵ در برنامه فرمول یک علی ضیا، جوان بوشهری آمد تا رکورد حبس نفس وارونه در آب را بزند، اما در اواسط کار بود که به نظر آمد حال خوشی ندارد و با خواست ضیا از محفظه شیشه‌ای پر آب بیرون کشیده شد و رکورد زدنش نیمه‌تمام باقی ماند. او البته مدتی بعد دوباره به برنامه ضیا آمد و گفت تشنجی در کار نبوده و او در آن حالت فقط سعی داشته است تمرکز خود را حفظ کند.

با خونسردی مدیریت می‌کنیم

احسان ارغوانی، تهیه کننده ویژه برنامه زنده شب یلدا با نام روشن‌ترین شب در گفتگو با جام‌جم درباره مواجهه با اتفاقات اجتناب‌ناپذیر و صحبت‌های جنجالی برخی مهمانان می‌گوید: مسؤولیت صفر تا صد برنامه زنده به عهده تهیه‌کننده است و او باید برنامه را به نحو مطلوب مدیریت کند. لازمه این اقدام آن است که تهیه‌کننده در نهایت خونسردی و به دور از دستپاچگی برنامه را هدایت کند؛ بنابراین اگر در برنامه زنده اتفاقات اجتناب‌ناپذیر رخ بدهد، برای مثال مهمان سهوا حرفی بزند که در راستای برنامه نباشد، مجری در کمال خونسردی باید بحث را هدایت کند و از مخاطبان بخواهد آیتم بعدی را تماشا کنند.

گاهی هم مشکلات فنی در برنامه زنده پیش می‌آید. مثلا هاش‌اف مهمان جابه‌جا می‌شود و صدایش پخش نمی‌شود. در این مواقع هم به سراغ آیتم دیگر می‌رویم؛ بنابراین تهیه‌کننده و مجری در برنامه زنده باید خیلی مدیریت کنند و باید بی‌آن‌که به کسی بی‌احترامی شود، مراقب چنین مسائلی باشند. ولی این را باید بدانیم که اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در هر برنامه زنده‌ای امکان دارد پیش بیاید و اجتناب‌ناپذیر است و دست مجری و تهیه‌کننده نیست.

سریع باید عبور کنیم

محمد سلوکی که تا به امروز اجرای برنامه هم برای نوجوانان و هم بزرگسالان را به عهده داشته، در پاسخ به این سوال که واکنش مجری در اتفاقات اجتناب‌ناپذیر در برنامه‌های زنده باید چگونه باشد به جام‌جم توضیح می‌دهد: اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی ممکن است در برنامه زنده رخ بدهد و به نظرم خیلی مورد عجیب و غریبی نیست و در همه جای دنیا در برنامه‌های زنده پیش می‌آید.

او ادامه می‌دهد: البته استاندارد‌هایی هم در تلویزیون تعریف شده است و اگر ناخودآگاه و بنا به هر دلیلی حرفی در یک برنامه زنده از سوی مهمان برنامه زده شود، ما به عنوان مجری نباید به آن دامن بزنیم، چون دامن‌زدن باعث می‌شود که فضا متشنج و بدتر شود. در این مواقع باید سریع از موضوع عبور کرد.

مجری ویژه‌برنامه «روشن‌ترین شب» می‌گوید: البته اگر اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه‌های زنده ۴۰ یا ۵۰ سال پیش رخ می‌داد، خیلی سروصدا می‌کرد، اما امروز این طور نیست، چون مردم به درجه‌ای از سواد و دانش رسیده‌اند که چنین اتفاقاتی اجتناب‌ناپذیر است. در مجموع اعتقاد دارم باید مجری با توجه به تجربه‌ای که دارد در این مواقع سریع موضوع را تغییر بدهد و از نظر حرفه‌ای باید قبول کرد این اتفاقات ناخواسته در هر برنامه زنده‌ای که در هر جایی از دنیا پخش می‌شود، رخ می‌دهد. در مجموع مجری نباید به گونه‌ای رفتار کند که واکنش او دستمایه‌ای شود تا مهمان برنامه یا اطرافیانش تحت‌تاثیر اتفاق قرار بگیرند.

مجری برنامه زنده باید از مراحل سخت عبور کند

اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه‌های کودک پیش می‌آید؛ چون بچه‌ها ممکن است ناخواسته و سهوی حرفی بزنند که خیلی با فضای برنامه همخوانی نداشته باشد؛ بنابراین مجریان کودک بیشتر با چنین ماجرا‌هایی روبه‌رو می‌شوند.

ملیکا زارعی که در میان بچه‌ها به خاله شادونه شهره است، در پاسخ به این سوال که واکنش مجری در اتفاقات اجتناب‌ناپذیر در برنامه‌های زنده باید چگونه باشد به جام‌جم می‌گوید: من سال‌هاست اجرای زنده دارم و معتقدم وقتی مجری اجرای یک برنامه زنده را به عهده دارد، باید آمادگی هر اتفاقی را داشته باشد. به هر حال طبیعی است اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه زنده رخ دهد؛ بنابراین مجری در پخش زنده باید حرفه‌ای باشد تا با درایت و آگاهانه از این اتفاقات عبور کند و برنامه را به‌درستی مدیریت کرده و ادامه بدهد، بدون آن‌که خللی به برنامه وارد شود.

او ادامه می‌دهد: به هر حال مخاطبان، بیننده برنامه هستند و مجری برنامه زنده با اجرای حرفه‌ای می‌تواند مشکلاتی که در هنگام اجرا پیش می‌آید را هدایت کند. حتی در گذشته این فضا جدی‌تر بود، چون فضای مجازی هم نبود و مجری باید تلاش می‌کرد به نحوی برنامه را اجرا کند که با وجود چنین اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی باز هم مخاطبان پای برنامه بنشینند، ولی در حال حاضر روال طور دیگری شده است. معتقدم زمانی مجری باید اجرای زنده کند که مراحل سخت را گذرانده و با تجربه باشد تا بتواند به بهترین شکل کارش را انجام دهد.

با خبرنگاران

پشت صحنه مصاحبه‌های تلویزیونی و اتفاقات عجیب و بامزه آن، جزو ویدئو‌هایی است که زیاد در شبکه‌های اجتماعی بازنشر می‌شود و روز خبرنگار هم معمولا روی آنتن سیما می‌رود. در میان این مصاحبه‌ها که البته غالبا زنده هم نیست اتفاقات غیرمنتظره زیاد می‌افتد.

رکورددار

آزاده نامداری از این حیث چندان خوش‌شانس نیست و در برنامه‌های او دست کم دو اتفاق به اصطلاح «یهویی» افتاده است که ویدئو‌های آن هم خیلی زود دست به دست شد. یکی از آن‌ها مربوط به اجرایش در برنامه «شب‌نشینی» شبکه جهانی جام‌جم بود که یک‌آن میز مقابلش افتاد و هر چه روی آن بود پخش زمین شد. این برنامه که با حضور احسان کرمی و مجید صالحی روی آنتن بود با این اتفاق حسابی به طنز کشیده شد.

غیر از این ماجرا، نامداری در برنامه زنده «جمع ما» که از شبکه دو سیما پخش می‌شد میزبان بانویی بود که در میانه برنامه با شکسته شدن پایه صندلی مهمان، برنامه برای دقایقی از مسیر خود خارج و این رخداد غیرمنتظره هم تا مدت‌ها به یکی از ویدئو‌های پربیننده فضای مجازی تبدیل شد.

غش روی آنتن

افت فشار خون و از حال رفتن مجری یا مهمان برنامه از آن دست اتفاقاتی است که واقعا امکان پیش‌بینی ندارد. قربانیان آن هم کم نبوده‌اند؛ یکی از معروف‌ترین آن‌ها در صداوسیما رضا رشیدپور است. او زمان اجرای برنامه حالاخورشید، یک‌بار این اتفاق تلخ را تجربه کرد، در حین اجرای برنامه زنده ناگهان از هوش رفت و بعد از انتقال به بیمارستان گفتند ظاهرا دچار مشکل قلبی شده است. پیش از او، سال ۹۵ بود که معصومه احمدی، گوینده اخبار هواشناسی هم در حین اعلام اخبار غش کرد، اما خیلی زود به هوش آمد و علت این اتفاق افت فشار اعلام شد./ نوشین مجلسی، فاطمه عود باشی