نهادی که فقط تعدادی سینما در اختیار دارد، نباید مجوزهای ارشاد را به ریشخند بگیرد!
شاید وقتی در بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1388 فیلم «زادبوم» سیمرغ بلورین فیلم برگزیده تماشاگران و سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را به دست آورد، کسی فکر نمی کرد اکران این فیلم هشت سال بعد و در تابستان سال 1396 اتفاق بیفتد. طنز ماجرا آن بود که فیلمی که به سیمرغ بهترین فیلم از نگاه ملی دست یافت، پس از اتفاقات سال 88 توقیف شد.
گفته می شود «زادبوم» علاوه بر سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از سوی حوزه هنری به عنوان سرمایه گذار اصلی هم توقیف شد. ابوالحسن داوودی در گفتگو با روزنامه ی آسمان آبی، آن چه بر فیلم ش گذشته را بازگو کرده است:
فیلم «زادبوم» بعد از هشت سال و نیم اکران شده است. با توجه به این که شما بعد از این فیلم دو اثر دیگر هم ساخته اید، اکران دیرهنگام فیلم را چگونه می بینید؟
«زادبوم» در بدترین شرایط ممکن در حال اکران است. حوزه هنری اثری را که 10 سال پیش در ساخت آن سهم داشت، بعد از اتفاقات سال 88 همسو با سازمان سینمایی دولت وقت توقیف کرد. اکنون هم که ما سهم حوزه هنری را خریده ایم، فیلم را تحریم کرده اند؛ فیلمی که جایزه نگاه ملی را گرفته بود، بدون هیچ توضیحی کنار گذاشتند؛ البته فهرست بلندبالای سانسور هم ارائه داده بودند که من واقعا متوجه نمی شوم مسئولان سینمایی چگونه تحمل می کنند نهادی که فقط تعدادی سینما در اختیار دارد، برای خود قانون وضع کند و این گونه مجوزهای وزارت فرهنگ و ارشاد و سازمان سینمایی را به ریشخند می گیرد.متاسفانه مسئولان وزارت ارشاد و سازمان سینمایی هم به جای این که با چنین رفتارهای فراقانونی ای برخورد کنند، محتاطانه عمل می کنند. مسئول سازمان سینمایی به جای دفاع از فیلم و مجوزی که صادر کرده اند، در چنین شرایطی می گویند تحریمی در کار نیست! فیلمی که جایزه نگاه ملی را گرفته است، رسما از سوی حوزه هنری تحریم می شود، معنای این چیست؟ به نظر می رسد مجوزدهنده قانونی برای اکران فیلم حتی نمی تواند از مجوز خود دفاع کند. این مسئله هم آزاردهنده و هم تحقیرآمیز است.
یکی از مسائلی که در فیلم «زادبوم» دیده می شود این است که فضای فیلم قدیمی و تا حدودی از مد افتاده آن است، در حالی که فیلم موضوعی به روز را مطرح می کند؛ مانند شکل ارتباط برقرار کردن ایران و آلمان و مسائلی از این نوع که در 10 سال اخیر تغییر کرده است؛ بر این اساس برای اکران عمومی نگرانی نداشتید؟
ممکن است در این فیلم نشانه هایی وجود داشته باشد که به دورانی خاص مربوط بوده است، اما موضوع اصلی «زادبوم»به هیچ زمان و دوره ای مربوط نیست؛ برای مثال، بحث «مهاجرت مغزها» نه تنها از آن دوره گسترده تر که خیلی حادتر هم شده است؛ مباحثی چون بحران در خانواده و از هم گسیختگی آن ها نسبت به 10 سال قبل که این فیلم را ساختم، نه تنها بیشتر شده است، بلکه شرایط بحرانی تری را طی می کند.
شما در دهه 70 فیلمی مانند «مرد بارانی» را با فضایی سیاسی ساختید و بعد از آن به «نان، عشق و موتور 1000» رسیدید که در دوران اصلاحات یکی از فیلم های مهم پرونده کاری تان شد. «زادبوم» در میان این فیلم ها در کجا قرار می گیرد و آن را محصول چه نگاه یا دورانی می دانید؟
«زادبوم» به گونه ای چکیده همه آثار من است. اگر بخواهم برای آثارم مانند یک دفترمشق، سرمشقی مشخص کنم، سرمشق همه فیلم هایی که با مضامین مختلف ساخته ام، «زادبوم» است؛ البته این حرف به این معنی نیست که این فیلم بهترین فیلم من است، بله ازجهتی اولویت حرف به این معنی نیست که این فیلم بهترین فیلم من است، بلکه از جهتی اولویت حرف این فیلم است. «زادبوم» دکترین فلسفی من است. این دکترین در تصورم درباره مملکت و هم در جریانی وجود دارد که در آن زندگی می کنم؛ از این رو «زادبوم» جایگاه متفاوتی دارد.
یکی از انتقادهایی که به فیلم وارد می شود این است که شما در «زادبوم» چنان شیفته مضمون شده اید که فرم را به فراموشی سپرده اید.
این انتقاد واقعیت ندارد. به هر حال، در مجموعه کارهایم نشان داده ام که با فرم های مختلف بیگانه نیستم. هر زمان که خواستم با فرمی کار کنم تا جایی که توانسته ام آن را از آب و گل درآورده ام، اما این فیلم همین فرم را می طلبید. اگر قرار باشد «زادبوم» یک بار دیگه ساخته شود، ممکن است لحن بیانش عوض و ادبیات آن به آن چه امروز در جامعه وجود دارد نزدیک شود، اما مطمئن باشید بخش مهمی از ساختار همان گونه که هست، حفظ خواهدشد.
«زادبوم» در میانه دو فیلم «تقاطع» و «رخ دیوانه» ساخته شده است. «تقاطع» در زمانی ساخته شد که روایت غیرخطی در سینمای ایران چندان مرسوم نبود. پس از «زادبوم» اما حدود 6 سال طول کشید تا فیلم «رخ دیوانه» ساخته شود. دلیل این تاخیر چه بود؟ آیا اکران نشدن «زادبوم» بر فیلم نساختن شما تاثیر گذاشت؟
به هر حال این مسئله بی تاثیر نبود. فیلمی که دو سال برای ساخت آن زمان گذاشته بودم، مورد جافی چندگانه قرار گرفت. نه تنها فیلم از سوی مدیریت وقت سازمان سینمایی توقیف شد، بلکه سازمانی که با اصرار از من به عنوان فیلمساز دعوت کرد، پیشنهاد فیلمسازی داد، بعد از ارائه طرح به شدت از آن استقبال کرد، سرمایه گذاری صد در صد فلم را انجام داد، بعد از ساخت از فیلم بسیار راضی بود و بعد از موفقیت در جشنواره و دریافت جوایز متعدد خوشحال بود، به یکباره با تغییر مدیریت، 180 درجه فضای آن عوض شد. اکنون حوزه هنری به مانع بزرگ و اصلی دیده نشدن این فیلم از سوی تماشاگران تبدیل شده است.
در این سال ها، بسیار سعی کردم که مسئله را با تعامل حل کنم، اما حتی زمانی که ما کل سهمی را که حوزه از این فیلم داشت خریدیم، باز هم آن ها در سینماهایی که در اختیار دارند، آن را تحریم کردند. طبعا مجموعه این اتفاقات در این سال ها آثار خسارت باری روی آدمی می گذارد و ارتباط اثر با تماشاگر را از بین می برد. اگر اهل هنر از هر نوع آن یا حتی یک کارگر معمولی تولیدکننده را از رسیدن محصولش به مصرف کننده محروم کنید، بعد از مدتی اشتیاقش به اثر را از دست می دهد. طبعا همین مسئله فشار زیادی روی من داشت، اما در این سال ها تحمل کردم و باز توانستم فیلمی مثل «رخ دیوانه» را بسازم. فکر می کنم خود این اتفاقات انرژی زیادی از من گرفت.
دلیل توقیف فیلم را هیچ وقت به صورت مستقیم به شما گفتند؟
نه! لطفا شما به عنوان روزنامه نگار از مسئولان محترم بپرسید. بپرسید غیر از سلیقه شخصی و احتمالا مشکلی که ممکن است با من فیلمساز داشته باشند و برخوردهای شخصی، چه دلیلی دارند؟ حداقل توجیه کنند چطور فیلمی را که به عنوان فیلم برگزیده ملی شناخته شده است به راحتی تخطئه می کنند؟
معمولا گفته می شود وقتی فیلمی در کارنامه یک هنرمند توقیف می شود، ساختن فیلم بعدی بسیار مشکل است، اما شما با یک فرم تازه سراغ «رخ دیوانه» رفتید. زمانی که می خواستید «رخ دیوانه» را بسازید با توجه به تغییر اوضاع سیاسی کشور به این فکر نکردید که باز هم فیلمی با رگه های سیاسی بسازید؟
هر دوره ای شرایط و موقعیت خودش را دارد. طبعا نیاز جامعه بسته به زمان های مختلف متفاوت است. به هر حال، من چون رشته غیرسینمایی ام جامعه شناسی است، همیشه از این جانب هم نگاه می کنم که جامعه ما در آن زمان چه نیازی داشته و چه موضوعی ضوررت بیانی بیشتری دارد که با بیان آن بخواهم با جامعه به یک رابطه متقابل وارد شوم.زمانی که قرار بود «رخ دیوانه» را بسازم، احساس جوانان و شکل برخورد آن ها با وسایل ارتباط اجتماعی موضوع بسیار حاد و مهمی است که باید بسیار ریشه ای با آن برخورد شود. این برخورد باید به شکلی در می آمد که هم برای آنان جذاب باشد و هم بتواند تاثیر مورد نظر فیلم را بگذارد؛ برای مثال، من و فرید مصطفوی در فیلمنامه «تقاطع» بسیار پدرانه خواسته بودیم از دیدگاه خودمان با قضایای جوانان برخورد کنیم و ایده آل خودمان را به عنوان جوان خوب و جوان بد به آنان القا کنیم.تاثیری که از بازخوردهای آن فیلم گرفتم این بود که اگر در «رخ دیوانه» درباره جوانان حرف می زنم، به هیچ وجه قضاوت خودم را به عنوان یک والد نباید وارد آن کنم. این که من چه تصوری دارم، چندان اهمیتی ندارد. در این جا چیستی واقعیت اهمیت دارد؛ این که خود جوان بتواند خودش را قضاوت کند و فیلم من بتواند به این قضاوت کمک کند. به هر حال، این ضرورتی بود که من احساس کردم در زمان ساخت «رخ دیوانه» بسیار جدی است.
درباره فیلم تازه تان «هزارپا» هم همین مسئله صدق می کند؟
دقیقا! درباره این فیلم هم من احساس کردم که شرایط اقتصادی و اجتماعی توده مردم بسیار به هم ریخته و بحرانی است. چاره ای نداریم اگر می خواهیم حرفی هم بزنیم، باید وجه سرگرمی و مشغول کردن تماشاچی را تا جایی که امکان دارد با سقف سلیقه او لحاظ کنیم. این ضرورت بسیار مهمی است. به همین دلیل بود که من بعد از 18 سال دوباره به ساخت یک فیلم کمدی پرداختم، اما کمدی ای که دیگر به کف سلیقه مردم اکتفا نکند و سعی کند کف سلیقه را مقداری بالاتر ببرد.
- مطالب مرتبط
- فیلم کارگردان ایرانی از تاجیکستان به اسکار میرود
- برای این ۱۰ فیلم ایرانی در خیابانها صف بسته بودند
- دورخیز «فسیل» برای گیشۀ ۱۰۰ میلیاردی!
- گفت و گو با میثم کزازی کارگردان فیلمِ «شین»
- معرفی برگزیدگان چهلویکمین جشنواره فیلم فجر
- رقابت 22 فیلم در چهلمین جشنواره فیلم فجر
- برخورد مخاطب با گورکن، صِفر و صَدی است!
- در اکران آنلاین، انحصارها باید شکسته شود
- برگزیدگان جشنواره جهانی فیلم فجر معرفی شدند
- آنچه دربارۀ فیلمهای جشنواره فجر 39 نمی دانستید!
نظرات کاربران
- دوستان صمیمی سحر دولتشاهی چه کسانی هستند؟
- 20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت1)/دختر خوب و دختر گمشده!
- معرفی بهترین فیلم های عاشقانه 2018
- شمارۀ «محمدرضا گلزار» چند؟!
- 10 فیلمی که حتی مردان را هم به گریه میاندازد!
- سانسور عجیبِ پاهای یک زن در شبکۀ نسیم!
- بشنوید: «رسم عاشقی» اثر رسول نجفیان درباره شهدا
- افشاگری خانم بازیگر ایرانی از رابطه اش با معاون رئیس جمهور سابق/ چیزی را پنهان نمی کنم!
- ببینید: زن و شوهری که در30 فیلم، نقش خودشان را بازی کرده اند!
- فیلم سینمایی «فیتیله و ماه پیشونی»
- دست زدنِ مجری مرد به زن، برنامۀ زنده را به هم ریخت +ویدئو
- آیا سایت های فروش بلیت، تماشاگران را فریب می دهند؟
- روناک یونسی مدل گن لاغری شد!
- سحر قریشی هم بازیگر تئاتر می شود؟!
- گزارش فروش سینمای ایران در نخستین هفته از مهر
- بیش از ۷هزار فیلم کوتاه متقاضی حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران
- محمود دینی با «گروگان» به سینماها می آید
- فراری شدن همسر مهران غفوریان از دست عکاسان
- نگاهی به چند اثر حاضر در جشنواره فیلم فجر
- اعتراف نیکول کیدمن: ازدواج با تام کروز، من را از آزار جنسی نجات داد!
- «من و شما» پاتوقی برای چهرههای کمتر دیده شده است
- آخرین اخبار از تولید فیلم «سلام بمبئی 2»
- اسامی آثار بخش مسابقه جشن سینمای مستند اعلام شد
- مهمترین فیلم هایی که چینی ها ساخته اند
- ماندگار ترین دیالوگ های سریال «بازی تاج و تخت»
- جشنواره ی فیلم لندن میزبان 5 فیلم ایرانی
- نکات اولیه ای که هر فیلمنامه نویس باید بداند
- خاطره شهرام ناظری از روزی که کنسرتش را لغو کردند!
- نمایش «بچه دزدی» در آمریکا به راه افتاد!
- پرفروش ترین کتاب های سال ۹۸ معرفی شدند
- فیلم جنجالی «نقاب» چطور ساخته و توقیف شد؟
- «روتوش» بهترین فیلم کوتاه جشنواره کراکوف
- بیتا فرهی: مردم به دنبال سرگرمی اند!
- عکسهای اکران خصوصی فیلم «ساعت 5 عصر»
- کارت های جشنواره فیلم فجر و رنجی که می بریم!
- روایت محمود دینی از شباهت به شهرام شب پره!
- معروف ترین و پر بیننده ترین سریال های ترکی/ از عشق ممنوع تا عشق اجاره ای!
- نگاهی به فیلم «ماجان» / تکرارِ ساختاری منسوخ!
- دردسرهای یک سلفی برای ستاره بیحاشیۀ سینما
- آنجلینا جولی معشوقه ی شیطان میشود!
- بازیگرانی که در تلویزیون «عروس» شدند!
- «پسران تاریخ» به تئاتر شهر می آید
- سریال رمضانی شبکه سه مشخص شد
- سینماهای کشور به آشوب کشیده شد!
- یک بازیگر زن سینما و تلویزیون، کشف حجاب کرد!
- تصادف رضا عطاران؛ حادثه ای که به خیر گذشت!
- فیلم هایی که بحران های زندگی زناشویی را نمایش دادند
- آهنگ جدید سینا شعبانخانی به نام ناراحتم
- سه شعر دردسرساز که خوانندگان معروف خواندند
- آزیتا حاجیان: کمبود بازیگر نوجوان داریم
- مهران مدیری با«شوخی کردم» به شبکۀ 5 می آید
- عکسهای بدون حجاب بازیگر معروف ایرانی در کانادا
- ببینید: رونمایی از اولین تیزر فیلم «تگزاس»
- فیلمِ کاملِ سکانسِ سانسور شده و جنجالی پایتخت
- دوستان صمیمی سحر دولتشاهی چه کسانی هستند؟
- 20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت1)/دختر خوب و دختر گمشده!
- معرفی بهترین فیلم های عاشقانه 2018
- شمارۀ «محمدرضا گلزار» چند؟!
- 10 فیلمی که حتی مردان را هم به گریه میاندازد!
- سانسور عجیبِ پاهای یک زن در شبکۀ نسیم!
- بشنوید: «رسم عاشقی» اثر رسول نجفیان درباره شهدا
- افشاگری خانم بازیگر ایرانی از رابطه اش با معاون رئیس جمهور سابق/ چیزی را پنهان نمی کنم!
- ببینید: زن و شوهری که در30 فیلم، نقش خودشان را بازی کرده اند!
- فیلم سینمایی «فیتیله و ماه پیشونی»
- دست زدنِ مجری مرد به زن، برنامۀ زنده را به هم ریخت +ویدئو
- آیا سایت های فروش بلیت، تماشاگران را فریب می دهند؟
- روناک یونسی مدل گن لاغری شد!
- سحر قریشی هم بازیگر تئاتر می شود؟!
- گزارش فروش سینمای ایران در نخستین هفته از مهر
- بیش از ۷هزار فیلم کوتاه متقاضی حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران
- محمود دینی با «گروگان» به سینماها می آید
- فراری شدن همسر مهران غفوریان از دست عکاسان
- نگاهی به چند اثر حاضر در جشنواره فیلم فجر
- اعتراف نیکول کیدمن: ازدواج با تام کروز، من را از آزار جنسی نجات داد!
- «من و شما» پاتوقی برای چهرههای کمتر دیده شده است
- آخرین اخبار از تولید فیلم «سلام بمبئی 2»
- اسامی آثار بخش مسابقه جشن سینمای مستند اعلام شد
- مهمترین فیلم هایی که چینی ها ساخته اند
- ماندگار ترین دیالوگ های سریال «بازی تاج و تخت»
- جشنواره ی فیلم لندن میزبان 5 فیلم ایرانی
- نکات اولیه ای که هر فیلمنامه نویس باید بداند
- خاطره شهرام ناظری از روزی که کنسرتش را لغو کردند!
- نمایش «بچه دزدی» در آمریکا به راه افتاد!
- پرفروش ترین کتاب های سال ۹۸ معرفی شدند
- فیلم جنجالی «نقاب» چطور ساخته و توقیف شد؟
- «روتوش» بهترین فیلم کوتاه جشنواره کراکوف
- بیتا فرهی: مردم به دنبال سرگرمی اند!
- عکسهای اکران خصوصی فیلم «ساعت 5 عصر»
- کارت های جشنواره فیلم فجر و رنجی که می بریم!
- روایت محمود دینی از شباهت به شهرام شب پره!
- معروف ترین و پر بیننده ترین سریال های ترکی/ از عشق ممنوع تا عشق اجاره ای!
- نگاهی به فیلم «ماجان» / تکرارِ ساختاری منسوخ!
- دردسرهای یک سلفی برای ستاره بیحاشیۀ سینما
- آنجلینا جولی معشوقه ی شیطان میشود!
- بازیگرانی که در تلویزیون «عروس» شدند!
- «پسران تاریخ» به تئاتر شهر می آید
- سریال رمضانی شبکه سه مشخص شد
- سینماهای کشور به آشوب کشیده شد!
- یک بازیگر زن سینما و تلویزیون، کشف حجاب کرد!
- تصادف رضا عطاران؛ حادثه ای که به خیر گذشت!
- فیلم هایی که بحران های زندگی زناشویی را نمایش دادند
- آهنگ جدید سینا شعبانخانی به نام ناراحتم
- سه شعر دردسرساز که خوانندگان معروف خواندند
- آزیتا حاجیان: کمبود بازیگر نوجوان داریم
- مهران مدیری با«شوخی کردم» به شبکۀ 5 می آید
- عکسهای بدون حجاب بازیگر معروف ایرانی در کانادا
- ببینید: رونمایی از اولین تیزر فیلم «تگزاس»
- فیلمِ کاملِ سکانسِ سانسور شده و جنجالی پایتخت