از جمعه گذشته با آغاز اکران فیلم «ساعت پنج عصر»، دوباره بازار آمارها و ارقام پیرامون نحوه رکوردشکنی یک فیلم محبوب داغ شده است. اینکه فیلم مهران مدیری طی یک روز در تهران ۴۵۰ میلیون در روز نخست اکران و ۲۶۰ میلیون در شهرستانها فروخته است و رکورد فروش روز اول سینما را از «سلام بمبئی» قربان محمدپور ربوده و… . اما نکته مهم در مورد این فیلم و اکثر آثاری که در چند سال اخیر جزو پرفروش های اکران بوده اند، این است که همواره کمدین های تلویزیون جزو لاینفک پرفروش ترین فیلمهای سینمای ایران هستند. به این معنی که وقتی سیامک انصاری کاراکتری را که در تلویزیون پر و بال گرفته، در فیلم مدیری امتداد می دهد و همچنان مقبول مردم می افتد، یعنی کمدین های تلویزیونی می توانند توفیق شان را در سینما و روی پرده عریض ادامه دهند. همان طور که رضا عطاران با گذر از برنامه های آیتمی محبوب همچون «ساعت خوش»، «سال خوش» و «سیب خنده» و سریال های پربیننده اش، در رجعت به سینما باز هم در مرکز توجه تماشاگران سینما قرار می گیرد. مسئله ای که شاید در دهه های ۶۰ و ۷۰ چندان محل بحث نبود و با گسترش شبکه های تلویزیونی و اوجگیری ساخت آثار پربیننده در دهه ۸۰، نمود بیشتری یافت. اکران داغ «ساعت پنج عصر» با محوریت سیامک انصاری به عنوان کمدینی تلویزیونی که در اغلب سریال های مدیری چه در تلویزیون و چه در شبکه نمایش خانگی حضور پررنگی داشته، بهانه ای شد برای مروری کوتاه بر توفیق طنازان قاب کوچک در سینما. هر چند خود سینما هم در چند سال اخیر در عرصه ارائه طنزهای پرفروش، دست و پا بسته نبوده که نمونه آن فیلم هایی کاملاً متعلق به همین حوزه از جمله «گشت ارشاد»، «آتش بس»، «۵۰ کیلو آلبالو»، «بارکد» و… هستند. فیلم هایی که اکثر قریب به اتفاق عناصر تشکیل دهنده آنها سینمایی تلقی می شوند. جالب آنکه تلویزیون با وجود این مسئله، نتوانسته در چند سال اخیر از دستاوردهایش بهره ببرد یا دست کم آنها را حفظ کند.

رضا عطاران یکه تاز

رضا عطاران دهه ۸۰ پس از چند سریال پربیننده، در سال ۸۷ با حاشیه های سریال «بزنگاه» ترجیح داد تلویزیون را به مقصد سینما ترک کند. البته نه آنکه او پیش از آن جایی در سینما نداشت، بلکه ۱۵ فیلم را تا آن سال بازی کرده بود. هر چند از آن میان تنها «خروس جنگی» توانسته فروش بالایی را تجربه کند.

غیبت عطاران در تلویزیون علاقه مندانش را به سمت سینما سوق داد و طولی نکشید که او بدل به یکی از کمدین های بی رقیب در سینما شد. اوج این اتفاق دو سال بعد با اکران «ورود آقایان ممنوع» رخ داد. زمانی که فیلم فوق در سال ۸۹ به فروش بیش از پنج میلیارد دست یافت و عطاران را در مرکز توجه گیشه قرار داد. ضمن اینکه او نیز به عنوان کمدینی بداهه پرداز در اکت و دیالوگ، فضای سینما را در قیاس با تلویزیون با قید و بند کمتری یافته بود. عطاران که در دهه ۸۰ رکورد بازی در پنج فیلم در یک سال را سه بار تجربه کرده بود، در دهه ۹۰ با عجله کمتری پیشنهادهای بازیگری را بررسی کرد و در آغاز این دهه نخستین فیلمش را هم با نام «خوابم می آد» کلید زد. «اخلاقتو خوب کن»، «طبقه حساس»، «نهنگ عنبر»، «من سالوادور نیستم» و این روزها «نهنگ عنبر۲» از جمله فیلم های پرمخاطب عطاران در دهه ۹۰ هستند که نام او را در مقام یک کمدین محبوب تثبیت کردند. حضور گرم عطاران در سینما به قیمت سرد شدن تنور ساخت کمدی های عامه پسند خانوادگی در تلویزیون بود که او در تولید آنها مهارت ویژه ای دارد. به ویژه آنکه اغلب سریال های او با پسوند مناسبتی در مقاطع خاص روی آنتن می رفتند و این کوچ اجباری، بیشتر به ضرر تلویزیون تمام شده. شاهد مثال این مسئله در سال جاری را می توان پخش سریال های سطحی و ضعیفی همچون «علی البدل» و «مرز خوشبختی» در مناسبت مهمی مثل نوروز دانست که حتی برای سازندگان و عواملشان نیز یک پسرفت کامل بودند. در حال حاضر نیز سریال الکن و بی محتوایی به نام «پنچری» که توانایی خلق یک لبخند را هم ندارد به نام طنز اجتماعی از شبکه سه پخش می شود. همان شبکه ای که زمانی عطاران بهترین سریال هایش را می ساخت حالا حتی با کمدین های معروفش هم کاری از پیش نمی برد!

پژمان جمشیدی، همیشه پژمان

پژمان جمشیدی با سریال «پژمان» در سال ۹۲ وارد عرصه بازیگری شد. مجموعه ای که اصولاً تا حدی بر پایه خصوصیات فردی و اجتماعی پژمان جمشیدی با میزان اغراق لازم جهت ایجاد بستری کمدی استوار شده بود. جمشیدی به جهت نزدیکی کاراکتر با خودش و ذهنیتی که از آن در فضای کمدی داشت، آن را حسابی پرورد و گسترش داد تا استقبال از آن جرقه ادامه زندگی آن کاراکتر را روی پرده سینما بزند. او با زوج هماهنگش در نسخه سریال، یعنی سام درخشانی امسال با «خوب، بد، جلف» جزو صدرنشین های گیشه بودند. جمشیدی البته همچنان در تلویزیون هم کار می کند و بهار امسال سریال پربیننده «دیوار به دیوار» (سامان مقدم) را روی آنتن داشت.

جواد عزتی، کمدین جدی

جواد عزتی با سری مجموعه «دردسرهای عظیم» و «سه دونگ سه دونگ» برای نخستین بار خود را در قامت کمدینی شناساند که می توان برای نقش اول به او اعتماد کرد. این اعتماد پاسخ خوبی از سوی تماشاگران داشت و جواد عزتی با ارائه تیپی کمتر دیده شده از یک کمدین که در ظاهری موجه و جدی، گرفتار موقعیت های طنز می شود، جای خالی این جنس از کمدی را پر کرد. عصبی شدن ها و بهت زدگی های خاصی که در بازی عزتی جاری است، در تلفیق با نوعی سادگی و ساده انگاری کودکانه موجب شده او در نقش هایش میدان وسیعی برای خلاقیت در اختیار داشته باشد. جالب آنکه او از این ویژگیهایش در فیلمهای جدی همچون «آفریقا» هم بهره برده است. نام عزتی با سه فیلم پرفروش این سال ها «در مدت معلوم»، «زاپاس» و «اکسیدان» گره خورده است. «در مدت معلوم» که سال ۹۴ اکران شد، با به هم زدن اغلب معادلات و پیش بینی ها، حدود چهار میلیارد فروش کرد و عزتی از رهگذر این گیشه امیدوار کننده، در «زاپاس» هم یکی از نقش های اصلی را گرفت تا این فیلم هم حدود پنج میلیارد بفروشد. این روزها او با «اکسیدان» در کنار امیرجعفری- یکی دیگر از کمدینهای برخاسته از تلویزیون- فروش رو به رشدی را نظاره می کند. با این تفاوت که عزتی از تلویزیون نبریده و همچنان در قاب کوچک هر از گاهی دیده می شود.

سیامک انصاری، تیپ ساده لوح

سیامک انصاری در «ساعت پنج عصر» در امتداد همان مسیری قدم برمی دارد که در تلویزیون و در همکاری های مشترکش با مهران مدیری از او سراغ داشته ایم. او ابتدا در «پاورچین» در نقش سپهر مهتابی، پسری راحت طلب، خوشگذران و بی خیال ظاهر شد که پایه های شخصیت نمایشی او را شکل داد. از آن پس انصاری در قالب دلخواه مدیری با فاصله گرفتن از برخی خصوصیات سپهر مهتابی، مردی مودب و با نزاکت بود که در مواجهه با برخوردهای سلبی اطرافیان زروگو گاه بی فرهنگ باید تاب می آورد و صداقتش در این هیاهو، رنگی از ساده لوحی به خود می گرفت. مدیری اخیراً هم در دو سری مجموعه «در حاشیه» و «دورهمی» استفاده بهینه ای از این کاراکتر کرد. مدیری حتی در سری مجموعه «مرد دو هزار چهره» با عاریت گرفتن از این کاراکتر، خود در جلد مسعود شصتچی فرو رفت که نسخه بدل شناخته شده سیامک انصاری بود.

انصاری در «ساعت پنج عصر» با دُز بالاتری از شاخصه های رفتاری پیش گفته، تلاش کرده در ایجاد تناقض و تضاد با محیط و افراد پیرامونی، به خلق فضاهای کمیک، کمک کند./بانی فیلم