هنرمندان ارامنه کشور از گذشته تا امروز، خواهان افزایش سهم ارزش‌آفرینی در عرصه‌های هنری بوده‌اند تا خالق تحقق رویا، در بیداری امروز و فردای هنر کشور باشند.مردمان اخلاق‌مداری که در همسایگی ما ارزش‌ها را در شرافتِ انسانیت و مهربانی تعریف می‌کنند و به گواه بخشی از تاریخ این دیار، تنها در دفاعی مقدس به سهم‌خواهیِ نشانِ گردن‌آویزِ دفاع از میهن رفتند و در فصلی تازه از بیداری، با گذر از خودپرستی، دوشادوش دیگر همرزمان از هر آیین و مسلکی، صبحی نو را برای ایران رقم زدند.

اما پیروان ایرانی مسیح(ع) در تاریخ پر افتخار سرزمین‎شان از تلاش برای اعتلای قافله فرهنگ و هنر نیز غافل نماندند و در ادوار مختلف در عرصه‌های گوناگون هنری، از موسیقی و تجسمی تا تئاتر و سینما نقش موثر خود را ایفا کردند که در این میان اهمیت و تاثیر بسزای هنرهای نمایشی و خاصه سینما، ما را برآن داشت تا به بهانه فراررسیدن سال نو میلادی، با نگاهی اجمالی بر نقش آفرینی برخی هنرمندان ارامنۀ این عرصه، سهمی از دِین رسانه را در قبال آنچه از تلاش ایشان موجب بالندگی امروز سینمای ایران است، ادا کنیم.

اولین شادباش سینما در آغاز سال نو میلاد، بی شک از آن «اوانس اوگانیانس» است، موسس اولین مدرسه آرتیستی سینما و خالق آثاری چون «آبی و رابی» در سال 1309 و «حاج آقا آکتور سینما» در سال 1312 به عنوان اولین فیلم‎های صامت بلند سینمایی در ایران.

و بی تردید ساموئل خاچیکیان، پیشگام نام‌آور عرصه پرده نقره‌ای با لقب «هیچکاک ایران» را می‌توان در رتبه دوم قرار داد، هنرمندی که به عنوان نخستین کارگردان ایرانی عناصر تکنیکی را در سینمای کشور بکار برد و علاوه بر کسب افتخارات داخلی، با «شب‌نشینی در جهنم» نامزد دریافت خرس طلایی در هشتمین دوره جشنواره فیلم برلین شد و با «ببر مازندران» جایزه نخست اولین جشنواره بین‌المللی فیلم تاشکند (شوروی سابق) را از آن خود کرد.

اما افتخار آفرینی ساموئل خاچیکیان به اینجا ختم نمی شود و او همچنان به عنوان سازنده نخستین و جدی‌ترین فیلم در حوزه جنگ ایران و عراق شناخته می شود. فیلم «عقاب‌ها» ساخته این کارگردان ارمنی سینمای ایران که در سال ۱۳۶۴ اکران شد و درحالیکه جمعیت ایران نزدیک به ۴۵ میلیون نفر بود، ۱۸ درصد به دیدن فیلم رفتند و فیلم به فروشی معادل ۷۳۸ میلیون و ۶۲۰ هزار تومان دست یافت و همچنان به عنوان یکی از پربیننده ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران محسوب می شود.

واروژ کریم مسیحی دیگر کارگردان، فیلمنامه نویس و تدوین‌گر سرشناس سینمای ایران، با خلق «پرده آخر»، هشت سیمرغ بلورین جشنواره یازدهم فجر را ربود و «تردید» این کارگردان در بیست و هفتمین دوره جشنواره برگزیده بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه اقتباسی و بهترین کارگردانی بخش نگاه اول شد.

زاون قوکاسیان، کارگردان، منتقد، نویسنده و خالق «میلاد مسیح» دیگر هنرمند ارزنده میهن‎مان، دانش آموخته رشته شیمی از دانشگاه اصفهان بود که مدتی مدیریت گروه سینمایی موسسه آموزش عالی سوره را نیز بر عهده داشت و از آثار وی می توان به «در فلق»، «فصلی دیگر» و «عروس کهنه»، اشاره کرد.

اما همچنان که این نوشتار درباره هنرمندان ارامنه می گوییم بی شک «ماهایا پطروسیان» نیز نباید از قلم بیافتد. بازیگر و هنرمندی که هنرنمایی او در سینمای ایران از سال 68 با بازی در فیلم «عشق و مرگ» به کارگردانی محمدرضا اعلامی آغاز شد و خیلی زود و در دورانی که بانوان اندکی در سینمای ایران می درخشیدند، تک ستاره سینمای ایران بود.

حالا و در این روزها پدیده ای دیگر از بازیگران ارامنه در سینمای ایران ظهور کرده است. به «لوون هفتوان» با آن هیبت متفاوت و دوست داشتنی سال نو را تبریک می گوییم که با فیلم «صدای تاریک» به سینمای ایران معرفی شد. در فیلم «پرویز» به کارگردانی مجید برزگر در سینما دیده شد، اما شهرتش را باید مدیون فیلم «دراکولا» به کارگردانی رضا عطاران دانست. او حالا با فیلم «کوپال» در فستیوال های مختلف در حال هنر نمایی برای مخاطبان خارجی است.

و شاید بی انصافی باشد که سینمای ایران شادباش خود را نثار «شاهین سرکیسیان» پایه‌گذار تئاتر نوین ایران، «گریگور یقیکیان» از پایه گذاران تئاتر در رشت، «لرتا (لرتا هایراپتیان تبریزی)» از نخستین بازیگران زن تئاتر ایران، «مادام سیرانوش» اولین بازیگر زن تاریخ سینمای ایران و «لوریک میناسیان» بازیگر محبوب سینما و تئاتر و بازیگر فیلم سینمایی «بوی پیراهن یوسف» نکند.

پیروان مسحیت در ایران، کوشش فراوانی هم در امور فنی سینما از جمله فیلمبرداری، صداگذاری، لابراتوار و عکاسی داشتند و تاسیس استودیوهای دوبلاژ و فیلمبرداری، خلق موسیقی متن فیلم، نقاشی متحرک، پوسترسازی و پلاکاردسازی، فیلمنامه نویسی، تدریس و نقد سینما و تهیه‌کنندگی آثار سینمایی از دیگر تلاش‌های انها در عرصه پرده نقره‌ای به شمار می‌رود.

و در کلام آخر، در این نوشتار به رسم معرفت شادباشی می‌گوییم به «آلفرد یعقوب زاده» با تجربه‌های منحصر به فرد عکاسی جنگ، «لوریس چکناواریان» موسیقی‌دان سرشناس و خالق اپراهای «رستم و سهراب» و «پردیس و پریس» و سایر هموطنان عزیز مسیحی، که خواهان سهم خود بودند، نه سهمی از ثروت و مکنت که سهمی از ارزش‌آفرینی در صحنه عمل و افتخارآفرینی برای ایران عزیزمان. سال نو میلادی بر شما فرخنده باد./ایرنا