مدیران سینما‌ها مکلف شده‌اند که از حضور افراد زیر 18 سال به سینما و برای دیدن فیلم‌هایی که درجه 18+ دارند، ممانعت کنند. در روز‌های گذشته بالاخره دستورالعمل «درجه‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی» نهایی شد و بعد از امضای حسین انتظامی، سرپرست سازمان سینمایی، ابلاغ شد، و از روز سه‌شنبه 10 اردیبهشت برای تمامی سینماها، تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان لازم‌الاجرا شده است.این اقدام سازمان سینمایی که به‌شرط اجرای دقیق و خردمندانه، می‌تواند تا حدی از آسیب‌های احتمالی برخی فیلم‌ها برای کودکان و نوجوانان بکاهد، مورد استقبال و حمایت همه دلسوزان فرهنگ و سینمای کشور قرار گرفته است.

درجه‌بندی سنی فیلم‌ها در این دستورالعمل این‌گونه است:

گروه 9+: این فیلم دارای الفاظ یا صحنه‌های نامناسب برای کودکان است و تماشای آن برای کودکان زیر 9 سال توصیه نمی‌شود.

گروه 12+: این فیلم دارای صحنه‌های نسبتاً خشونت‌آمیز یا دلهره‌آور یا استعمال دخانیات یا الفاظ نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر 12 سال توصیه نمی‌شود.

گروه 15+: این فیلم دارای صحنه‌های خشونت‌آمیز، ترسناک یا استعمال مواد مخدر یا روابط خلاف عرف جامعه یا زبان تند و نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر 15 سال توصیه نمی‌شود.

گروه 18+: این فیلم دارای صحنه‌های افراطی از خشونت یا صحنه‌های استعمال مواد مخدر یا صحنه‌هایی تداعی‌کننده روابط زناشویی یا الفاظ و حرکات نامناسب است و تماشای آن برای افراد زیر 18 سال ممنوع است.

متخصصین تربیتی باید نظر بدهند

منوچهر محمدی، تهیه کننده باسابقه سینما، که فیلم‌هایی مانند اکسیدان، میهمان داریم، حوض نقاشی و بوسیدن روی ماه را در کارنامه دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس درباره این آیین‌نامه گفت: از نظر من درجه‌بندی سنی فیلم‌ها امری ضروری و لازم است؛ مانند کتاب، که هر کتابی برای هر کسی مناسب و اصلاً قابل فهم نیست. اما با این مکانیزم اجرایی مخالفم و معتقدم که اشتباه است. اما معتقدم که درجه‌بندی سنی فیلم‌ها باید توسط کسانی انجام شود که در حوزه مسائل تربیتی و روانشناسی دارای صلاحیت باشند.

محمدی ادامه داد: با احترام به تمام اعضای شورای پروانه نمایش و مدیران ارشاد باید بگویم که این دوستان در این زمینه تحصیلات و تجربیات متفاوتی دارند و اصلاً رشته تخصصی‌شان مرتبط با مسائل تربیتی نیست و به‌طور طبیعی خروجی این شورا به دلیل نداشتن جایگاه و پایگاه علمی، از سوی خانواده‌ها و نیز فیلم‌ساز‌ها پذیرفته نخواهد شد و در نتیجه، اتفاقی که می‌افتد این است که خانواده‌ها و مخاطبان به‌سادگی این درجه‌بندی و محدودیت را نمی‌پذیرند، چون افراد را نمی‌شناسند و برایشان حجت نخواهد بود و از طرف فیلم‌ساز‌ها هم، کار به چانه‌زنی و کم و زیاد کردن می‌کشد و خروجی ممکن است در اکران مورد اعتراض بخشی از جامعه قرار بگیرد.

منوچهر محمدی پیشنهادش را این‌طور توضیح می‌دهد: یک هیئت مانند هیئت مشورتی یا هیئت منصفه با حضور افرادی که شأنیت علمی داشته باشند و زبان رسانه و سینما را هم بدانند، باید مسئول این کار و درجه‌بندی شوند. وقتی این جمع با پشتوانه تخصص و مقبولیت، نظر داد، همه می‌پذیرند، افکار عمومی اقناع می‌شوند و حتی فیلم‌سازان در برابر افکار عمومی توان مقابله نخواهند داشت.

محمدی با اشاره به برخی کلمات این دستورالعمل اضافه کرد: ادبیات این آیین‌نامه هم بسیار تفسیر بردار است. مثلاً گفته شده «الفاظ نامناسب» و «زبان تند». این‌ها بسیار تفسیر بردار است و باب جدیدی از اختلاف‌نظرهای فیلم‌ساز‌ها با ارشاد را باز می‌کند.

از نظر محمدی، تبصره اجرایی گروه سوم یعنی 18+ هم اجرایی نخواهد بود؛ اینکه وظیفه ممانعت از حضور افراد زیر 18 سال را به عهده سینمادار گذاشته‌اند، عملی نیست و هیچ جای دنیا هم انجام نمی‌شود و خودش آسیب‌هایی دارد. از نظر من باید در بخش اجرا، ملاحظاتی را در نظر گرفت و با اقناع افکار عمومی و روش علمی، کار را پیش برد.

ارشاد یا اجبار؟

در سه گروه اول مخاطب دستورالعمل، والدین و تهیه‌کنندگان فیلم‌ها هستند و جنبه آگاهی بخشی و ارشادی مورد توجه قرار گرفته است که می‌تواند با تبلیغ و فرهنگ‌سازی به اجرا درآید و نتیجه مطلوبی هم خواهد داشت، اما نکته ابهام‌برانگیز این آیین‌نامه که منوچهر محمدی هم به آن اشاره کرد در نوع اعمال و اجرای گروه چهارم، یعنی گروه 18+ است. این‌گونه که در این آیین‌نامه آمده، برای درجه‌بندی 18+، مدیران سینما مکلف به جلوگیری از حضور افراد زیر 18 سال به سالن‌های سینما هستند.

به نظر می‌رسد مکلف شدن مدیران سینما برای جلوگیری از حضور افراد زیر 18 سال به سینما‌ها بیش از آنکه مفید باشد، آسیب‌ها و دردسر‌هایی را به‌وجود می‌آورد و سؤالاتی را ایجاد می‌کند که خوب است همین ابتدای کار به آن‌ها پاسخ داده شود.

1/ نحوه تشخیص سن زیر 18 سال چگونه خواهد بود؟ آیا باید کارت شناسایی افراد قبل از ورود به سینما چک شود یا اعلام خود فرد ملاک این تشخیص است.

2/ در صورتی که مدیران سینما بخواهند از ورود افراد زیر 18 سال ممانعت کنند، آیا باعث درگیری و تنش نمی‌شود؟

3/ از آنجایی که عمده مخاطب بسیاری از فیلم‌های کمدی و خاص را جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند، آیا مدیران سینما زیر بار اجرای این دستور به قیمت کاهش فروش فیلم‌ها می‌روند؟

4/ آیا این‌گونه برخورد موجب حریص‌تر شدن مخاطب نوجوان، برای دیدن فیلم‌های بالای 18 که به هر حال تعریف خاصی هم در عرف دارد، نمی‌شود؟ توجه به ماجرای ممانعت از حضور دختران در ورزشگاه‌ها و متوسل شدن آن‌ها به هر روشی برای ورود به ورزشگاه، شاید مسئله را بیشتر روشن کند.

5/ تکلیف شبکه خانگی و توزیع فیلم‌های 18+ در بازار چیست؟ آیا فروشندگان هم ملزم به رعایت محدوده سنی برای فروش این دسته فیلم‌ها هستند؟