ابزارهاي فيلمنامه نويس /علی ناصری
با اینکه فيلمنامه نويس بايد بتواند قصهگوي خوبي باشد و آموزش ببيند تا بتواند داستان خوب و سرگرم كنندهاي بگويد اما بايد خلاقيت و توانایی طراحی داستان را هم داشته باشد و آنگاه به دنبال تبديل آن به فيلمنامه باشد. شما بايد بتوانيد از "ايده" به "داستان" و از داستان به "فيلمنامه"برسيد و اين كار، مانند هر «صناعت» ديگر، نياز به ابزارهایی دارد که آنها را مرور می کنیم.
1) خلاقيت:
گذر از مرحله "ايده" به "داستان"، تنها با آموزش و گفتن اصول محقق نخواهد شد، لذا از «خلاقيت» به مثابه يك "ابزار" كمك مي گيريم. خلاقيت، چيزي نيست كه كسي يا چيزي در وجود نويسنده ايجاد كند؛ خلاقيت، به توانايي افراد در شكل دهي و جهت دهي افكار به منظور توليد "ايده" و "پيرنگ" بستگي دارد. البته، تمرين و تجربه نقش مهمي در تبلور قوه خلاقانه نويسنده دارد.
لذا براي داشتن يك داستان هدفدار، نيازمند تحريك خلاقيت براي تراوش يك ايده براي خلق يك ماجرا هستيم. توجه داشته باشيد كه "ايده" به تنهايي كافي نيست، بلكه ايده بايد حتماً كنش و واكنش را در بطن خود بتواند ايجاد كند. اين خصيصه، مهمترين ابزار نويسنده است كه بايد واجد آن باشد و بهتر است بگوييم وسيلهاي براي تعيين صلاحيت نويسندگي ِ نويسنده هم هست. فقط يك فكر خلاق ميتواند "برشي از زمان و مكان" را ترسيم كند كه ساختار يك فيلمنامه را تشكيل خواهد داد. همه فيلمها، برشي از زمان و مكان هستند. ايده يك خطي كه با ماجرا، گره و گره گشايي توام ميشود تا مقصودي را بيان كند؛ فيلم بر اساس يك ايده بنا ميشود، داستاني براي حمل اين ايده چيده ميشود، ماجرايي شكل مي گيرد، بيننده را درگير مي كند تا در نهايت در ضمير بيننده، به همان عصاره اوليه خود برگردد.پس، به عبارت درستتر، خلاقيت، نيرويي است كه نويسنده را به پيش مي برد تا يك پيام را درون يك ماجرا مخفي نمايد و در نهايت، ذهن پوياي بيننده يا خواننده فيلمنامه، از ساختاري كه با آن مواجه شده رمزگشايي نموده و مفهوم يا پيام را رمز گشايي و به ذهن خود بسپارد.
2) آگاهي:
آگاهي مفهومي كلي است؛ اما آنچه مراد ما از اين مفهوم در مقوله فيلمنامه نويسي است، ساده و روشن است: داستان ما قرار است چه چيزي را بگويد؟ چگونه مي خواهد اين كار را انجام دهد؟ و چه فرد/افرادي اين مسئوليت را بر دوش دارند.
شما به عنوان نويسنده بايد بدانيد چه چيز قرار است اتفاق بيفتد، چطور، كجا و چگونه؟ و چگونه قهرمان اثر از نقطه شروع به پايان ميرسد؟ در اين مسير چه بر سر او ميآيد؟چه تغييراتي مي كند يا چه تغييراتي را موجب ميشود؟ پاسخ اين همه، نزد شماست، چرا كه ميخواهيد پيام يا ايده را در يك ساختار بتنيد؛ قرار نيست مستقيم شعار بدهيد و قرار هم نيست مرتباً حرف بزنيد. سينما با نمايش راديويي متفاوت است. بايد نشان دهيد كه چه كار ميخواهيد بكنيد. گفتگوها فقط به كمك شما ميآيند تا تصاوير بهتر كار كنند.پس، بايد بدانيد كه هر چيزي را به كدام سمت ميبريد، تا كي بايد ببينده در گره افكني بماند و چه زماني وقت گره گشايي است. لذا بايد نسبت به كل ماجرايي كه خلق مي كنيد، آگاهي داشته باشيد.«سيد فيلد» استاد نام آشناي فيلمنامه نويسي در كتاب ارزشمند "راهنماي فيلمنامه نويس" كليدهاي اين آگاهي و نحوه به زنجيركشيدن خيالات شما در مورد داستان فيلم را مي آموزد، البته اينها صرفاً كليدهايي هستند كه به شما كمك ميكنند تا فيلمنامهتان را بهتر كنيد؛ مطالعه اين كتاب لزوماً آدم را فيلمنامه نويس نميكند! بهتر است وقتي فيلمنامهتان را نوشتيد، اين كتاب را يكبار ديگر بخوانيد.
آگاهي و اشراف بر موضوع يا داستان، گاهي از راههاي زير بدست ميآيد: مطالعه و تحقيق- مشاهده و سفر- مصاحبه و گفتگو.
3) تعهد:
بايد ياد بگيريد كه نسبت به آنچه مي نويسيد، تهعد داشته باشيد؛ به اين معني كه در هيچ موردي كم فروشي يا گزافه گويي نكنيد!
شما بايد درست تحقيق كرده باشيد؛ موضوع فيلمنامه را براي خودتان دروني كرده و اصطلاحاً تكليفتان را با خودتان روشن كرده باشيد: داستان چگونه قهرماني دارد؟ ارزشهاي او چيستند؟ هدفش چيست؟ بايد با او همذات پنداري كرد يا نه، برعكس منتظر بود تا سر بزنگاه مچش را بگيرند... آيا روايت شما باورپذير است؟ (ولو موضوعتان تخيلي باشد)؟ آيا سر و ته داستان به هم ميآيند...
دست و پا زدن متن فيلمنامه بين اوج و فرودهاي بي حاصل، اولين نتيجهاش رد فيلمنامه در اولين مواجهه با يك تهيه كننده يا كارگردان است؛ البته اين هنوز جاي اميدواري دارد چون تا اينجا فقط يك يا دو نفر فهميده اند كه فيلمنامه تان مشكل دارد و امكان رفع و نيز راهنمايي كافي براي بهتر شدن كار وجود خواهد داشت، اما فرض كنيد شما يك نويسنده و كارگردان نورچشمي (گوش شيطان كر مثلاً در تلويزيون!) هستيد و خودتان مي نويسيد و خودتان كارگرداني مي كنيد؛ اينجوري ميليونها نفر فيلم يا سريال شما را ميبينند و به خودشان براي وقتي كه براي تماشا كردن آن هدر دادهاند، نفرين مي فرستند!
به هر بهانهاي، هر موضوعي را در فيلمنامه نياوريد؛ به چند دليل:
• برخي روايتها، هر چند درست و مطابق با حقيقت، كاركرد دراماتيك ندارد و سوژه را لوث مي كند.
• برخي صحنهها يا گفتگوها، دلمشغولي شخص شما با شخصيتهايتان است، براي بيننده منفعتي ندارند و حتي خنده دار جلوه مي كنند؛ بنابراين حذفشان كنيد.
• هر چه به ذهنتان رسيد را به شخصيتها نچسبانيد، شما فيلمنامه نويسيد، نه مدير جنگ شادي! وقتي كم سوادترين بيننده هم به برخي اطوارهاي شخصيتهاي شما ايراد ميگيرد، چرا چنين شخصيتهاي ضعيف و كاريكاتوري را خلق ميكنيد؟
• جان عزيزتان، موضوع را كش ندهيد! چه براي يك فيلم 90 دقيقهاي، چه براي سريال 90 قسمتي!
(مثالهاي بارز ايرادات بالا را در مجموعههاي "سالهاي مشروطه" و "در چشم باد" به ياد داريم)
لذا؛ همانطور كه بيننده براي وقت و پولي كه براي ديدن فيلم صرف مي كند، حساس است (پيام و محتوا پيشكش، فعلاً مسائل مادي راحتتر قابل اندازه گيرياند و فقدانشان بيشتر محسوس ميشود!)؛ شما هم حداقل براي اسمي كه از خودتان پاي فيلمنامه ميگذاريد، ارزش قائل باشيد.
- مطالب مرتبط
-
سه نکتۀ کلیدی برای نگارش یک فیلمنامۀ کوتاه
-
راهکارهای مهران کاشانی برای جذابتر نوشتن
-
راهکارهای نویسندۀ«شهرزاد» برای فیلمنامهنویسی
-
چند راهِ غيرنوشتاري، براي پيشرفت در فيلمنامه نويسي
-
چطور ایده یک فیلم بلند را به فیلم کوتاه تبدیل کنیم؟
-
نکات اولیه ای که هر فیلمنامه نویس باید بداند
-
12 گام برای نوشتن یک فیلمنامه ی انیمیشن
-
اهمیت دیالوگ نویسی در فیلمنامه
-
ستاره های تک سکانسی /محمد رضا هاشمی
-
هيچ مدرسهاي نميتواند نويسنده تربيت كند
نظرات کاربران
-
معرفی بهترین فیلم های عاشقانه 2018
-
بشنوید: «رسم عاشقی» اثر رسول نجفیان درباره شهدا
-
20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت1)/دختر خوب و دختر گمشده!
-
شمارۀ «محمدرضا گلزار» چند؟!
-
سرنوشتِ دکورهای میلیاردی سریال «مختارنامه»/ به فیلمبرداران «عروسی» اجاره داده می شود!
-
معروف ترین و پر بیننده ترین سریال های ترکی/ از عشق ممنوع تا عشق اجاره ای!
-
یک مستند ایرانی، برنده جشنواره فیلم استرالیا
-
دست زدنِ مجری مرد به زن، برنامۀ زنده را به هم ریخت +ویدئو
-
ببینید: زن و شوهری که در30 فیلم، نقش خودشان را بازی کرده اند!
-
زیباترین بازیگران زن ایرانی در رتبه بندی جهانی
-
پژمان بازغی: گلزار سوپراستار نیست!
-
هلن به خانه ها می آید
-
کمدین هایی که نقش جدی بازی کردند/ از مهران غفوریان تا رضا عطاران و جواد عزتی
-
20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت2)/ چشمان کاملا بسته!
-
عکسهای بدون حجاب بازیگر معروف ایرانی در کانادا
-
گفت و گو با میثم کزازی کارگردان فیلمِ «شین»
-
هشت فیلم در شبکه نمايش خانگی مجوز گرفتند
-
12 گام برای نوشتن یک فیلمنامه ی انیمیشن
-
بلیط فروشی بازیگران فیلمِ آشوب
-
نمایش تولیدات حوزه هنری در ۱۲ جشنواره خارجی
-
بازیگر زن سینمای ایران اولین فیلمش را ساخت
-
صد نقشِ فراموش نشدنی سینما و تلویزیون ایران
-
رونمایی از پوستر فیلم «زیر سقف دودی»
-
نامزدهای پانزدهمین جشن سالانه منتقدان تئاتر معرفی شدند
-
تمرین بازیگری در خانه
-
روایت محمود دینی از شباهت به شهرام شب پره!
-
«آینه بغل» با افت فروش، همچنان می فروشد!
-
30فیلم کودک در یک مجموعه به بازار می آید
-
سانسور عجیبِ پاهای یک زن در شبکۀ نسیم!
-
دیزنی لند، یازده میلیون بازدید کننده داشته است!
-
بهترین فیلمهای قرن 21 به انتخاب شش کارگردان
-
بازیگران قسمت تازه «مردان ایکس» معرفی شدند
-
لیلی گلستان: تلویزیون، یک نهاد حکومتی نبود
-
یک بازیگر دیگر هم از ایران رفت و کشف حجاب کرد!
-
سریالهای شبکه تماشا در تابستان امسال
-
بهرام افشاری با گریمی خاص در یک سریال خاص!
-
ببینید: فرزند ایرج قادری، فیلمساز شد!
-
نگاهی به فیلم تک خال در حفره اثر بیلی وایلدر
-
تهیه کنندۀ یک فیلم توقیفی: اگر مجوز فیلممان را بدهند؛ کل سودمان را برای بخاری مدارس می دهیم!
-
کچلهای سینما، از جمشید آریا تا صفر کشکولی!
-
سعید شهروز: می توانستند عزتِ ما را حفظ کنند
-
آهنگی که صداوسیما رد کرد در ارمنستان اول شد!
-
«کيهان کلهر» در ميان 5 موسيقيدان برتر صلح
-
انتشار نسخه دیجیتال آلبوم «جام تهی» با صدای محمدرضا شجریان
-
فیلمنامه در راه استقلال(1)
-
انتشار دومین فراخوان جشنواره فیلم کوتاه تهران
-
انتشار یک فیلم کودکانه در شبکه نمایش خانگی
-
ازدواج علی اوجی و نرگس محمدی
-
بدلِ شهرام شب پره در جشنواره جهانی فجر+عکس
-
ببینید: مراسم افطاری رئیس جمهور با هنرمندان
-
ببینید: تیپ و استایلِ دهه هفتادی های سینما!
-
جمشید هاشم پور و سام قریبیان به «هایلایت» پیوستند
-
هشت بازیگر مشهور که حاضر به بازی در صحنههای جنسی نیستند!
-
گزارش تصویری: چهرهها در مراسم ترحیم پدر محسن تنابنده
-
بشنوید: «رسم عاشقی» اثر رسول نجفیان درباره شهدا
-
بشنوید: «رسم عاشقی» اثر رسول نجفیان درباره شهدا
-
20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت1)/دختر خوب و دختر گمشده!
-
شمارۀ «محمدرضا گلزار» چند؟!
-
سرنوشتِ دکورهای میلیاردی سریال «مختارنامه»/ به فیلمبرداران «عروسی» اجاره داده می شود!
-
معروف ترین و پر بیننده ترین سریال های ترکی/ از عشق ممنوع تا عشق اجاره ای!
-
یک مستند ایرانی، برنده جشنواره فیلم استرالیا
-
دست زدنِ مجری مرد به زن، برنامۀ زنده را به هم ریخت +ویدئو
-
ببینید: زن و شوهری که در30 فیلم، نقش خودشان را بازی کرده اند!
-
زیباترین بازیگران زن ایرانی در رتبه بندی جهانی
-
پژمان بازغی: گلزار سوپراستار نیست!
-
هلن به خانه ها می آید
-
کمدین هایی که نقش جدی بازی کردند/ از مهران غفوریان تا رضا عطاران و جواد عزتی
-
20 فیلم جنجالی که نباید با همسر یا نامزدتان تماشا کنید! (قسمت2)/ چشمان کاملا بسته!
-
عکسهای بدون حجاب بازیگر معروف ایرانی در کانادا
-
گفت و گو با میثم کزازی کارگردان فیلمِ «شین»
-
هشت فیلم در شبکه نمايش خانگی مجوز گرفتند
-
12 گام برای نوشتن یک فیلمنامه ی انیمیشن
-
بلیط فروشی بازیگران فیلمِ آشوب
-
نمایش تولیدات حوزه هنری در ۱۲ جشنواره خارجی
-
بازیگر زن سینمای ایران اولین فیلمش را ساخت
-
صد نقشِ فراموش نشدنی سینما و تلویزیون ایران
-
رونمایی از پوستر فیلم «زیر سقف دودی»
-
نامزدهای پانزدهمین جشن سالانه منتقدان تئاتر معرفی شدند
-
تمرین بازیگری در خانه
-
روایت محمود دینی از شباهت به شهرام شب پره!
-
«آینه بغل» با افت فروش، همچنان می فروشد!
-
30فیلم کودک در یک مجموعه به بازار می آید
-
سانسور عجیبِ پاهای یک زن در شبکۀ نسیم!
-
دیزنی لند، یازده میلیون بازدید کننده داشته است!
-
بهترین فیلمهای قرن 21 به انتخاب شش کارگردان
-
بازیگران قسمت تازه «مردان ایکس» معرفی شدند
-
لیلی گلستان: تلویزیون، یک نهاد حکومتی نبود
-
یک بازیگر دیگر هم از ایران رفت و کشف حجاب کرد!
-
سریالهای شبکه تماشا در تابستان امسال
-
بهرام افشاری با گریمی خاص در یک سریال خاص!
-
ببینید: فرزند ایرج قادری، فیلمساز شد!
-
نگاهی به فیلم تک خال در حفره اثر بیلی وایلدر
-
تهیه کنندۀ یک فیلم توقیفی: اگر مجوز فیلممان را بدهند؛ کل سودمان را برای بخاری مدارس می دهیم!
-
کچلهای سینما، از جمشید آریا تا صفر کشکولی!
-
سعید شهروز: می توانستند عزتِ ما را حفظ کنند
-
آهنگی که صداوسیما رد کرد در ارمنستان اول شد!
-
«کيهان کلهر» در ميان 5 موسيقيدان برتر صلح
-
انتشار نسخه دیجیتال آلبوم «جام تهی» با صدای محمدرضا شجریان
-
فیلمنامه در راه استقلال(1)
-
انتشار دومین فراخوان جشنواره فیلم کوتاه تهران
-
انتشار یک فیلم کودکانه در شبکه نمایش خانگی
-
ازدواج علی اوجی و نرگس محمدی
-
بدلِ شهرام شب پره در جشنواره جهانی فجر+عکس
-
ببینید: مراسم افطاری رئیس جمهور با هنرمندان
-
ببینید: تیپ و استایلِ دهه هفتادی های سینما!
-
جمشید هاشم پور و سام قریبیان به «هایلایت» پیوستند
-
هشت بازیگر مشهور که حاضر به بازی در صحنههای جنسی نیستند!
-
گزارش تصویری: چهرهها در مراسم ترحیم پدر محسن تنابنده