سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به پایان رسید و اکنون فرصتی است برای نگاه به مهمترین اتفاقات این دوره که قطعا به عنوان شاخصه جشنواره سال ۱۳۹۶ در یادها خواهد ماند. به گزارش جی پلاس، تلاش برگزارکنندگان جشنواره فیلم برای کم کردن تعداد فیلم‌ها و کاستن از حاشیه‌ها هرچند تا حدودی توانست حواشی این دوره از جشنواره را کم کند، اما باز هم به دلیل اهمیت جشنواره، تعدد افراد حاضر در آن و قطعا شهرت و محبوبیت سینماگران جشنواره خبرساز شد، به گونه‌ای که می‌توان گفت ۱۰ روز تمامی اخبار فرهنگی و هنری را در کشور تحت تاثیر خود قرار داد.حالا در ادامه نگاهی داریم به ۱۰ اتفاق مهم این دوره از جشنواره که حتما در سال‌های آینده از آن به عنوان نکات فراموش نشدنی این دوره یاد خواهد شد.

یک جشنواره پر از فیلم‌هایی درباره غیرت

یکی از مضمون‌های تکرار شونده در این دوره از جشنواره فیلم فجر «غیرت» بود.«لاتاری»‌ ساخته محمدحسین مهدویان از فیلم‌هایی بود که به این مضمون پرداخته بود و قاچاق دختران ایرانی را به کشورهای خلیج فارس بهانه‌ای برای نمایش غیرت زنده مرد ایرانی کرده بود.«مغزهای کوچک زنگ زده» ساخته هومن سیدی از غیرت و تعصب موجود در میان برخی اقوام و مناطق می‌گفت و «هایلایت» اصغر نعیمی و «عرق سرد» ساخته سهیل بیرقی تعصب همسران و نامزدها را به زنانشان نشان می‌داد.منیژه حکمت در «جاده قدیم» تصویری از غیرت مرد ایرانی را نسبت به همسرش در قابی از حمایت به نمایش گذاشت و «کامیون» کامبوزیا پرتوی نیز موضوع غیرت را مورد توجه قرار داده است، همان رگه‌هایی که به نوعی در «کافه ترانزیت» این کارگردان نیز قابل مشاهده بود.

خط پررنگ جبهه و جنگ

دیگر موضوعی که در فیلم‌های مهم جشنواره امسال مورد توجه قرار گرفته بود، موضوع جنگ و دفاع مقدس و آدم‌های آن بود.«تنگه ابوقریب» به کارگردانی بهرام توکلی که یکی از دو رکوددار نامزدی در این دوره از جشنواره است و «سرو زیر آب»‌ ساخته محمدعلی باشه آهنگر و «بمب، یک عاشقانه»‌ به کارگردانی پیمان معادی که این دو هم مورد توجه داوران بودند سه فیلم جشنواره امسال با موضوع دفاع مقدس بودند. «ماهورا»‌ نخستین ساخته سینمایی حمید زرگرنژاد هم به قصه‌ای واقعی در بستر دفاع مقدس پرداخته بود.«به وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیا موضوع شهدای مدافع حرم و جنگ با داعش را مورد توجه قرار داده بود. پرویز شیخ‌طادی نیز در «امپراطور جهنم» از مبارزه با تروریست و داعش گفته بود.

فمنیست خواندن جشنواره

حضور فیلم «عرق سرد» ساخته سهیل بیرقی که به ماجرای زندگی یک بازیکن زن فوتسال می‌پردازد موجب شد در نشست خبری این فیلم لیلی رشیدی بازیگر آن از قانونی که بر خروج زنان همسردار از کشور ناظر است، انتقاد کند و در نتیجه این انتقاد و نمایش فیلم و فضایی که اطراف آن به وجود آمد، برخی نشریات جشنواره را مورد انتقاد جدی قرار دادند و این رویداد سینمایی را فضایی برای جولان فمنیست‌ها نامیدند.

سرمایه‌گذاری شخصی یا سازمانی؟

سال‌هاست بحث بودن و نبودن سینمای مستقل در ایران مطرح می‌شود و هنوز هیچ حکمی کلی در این زمینه وجود ندارد. با این حال همچنان همین موضوع سینمای مستقل یا وابسته به پول سازمان‌ها و نهادها می‌تواند بحثی جدی میان سینماگران راه بیندازد. این موضوع در جشنواره سی و ششم زمانی آغاز شد که بهرام توکلی در دفاع از فیلم خود تاکید کرد فیلم مستقلی در سینمای ایران ساخته نمی‌شود.جواب او اما از سوی همکارانش آمد، از مصطفی کیایی که گفت «چهار راه استانبول»‌ را با پول جیبش ساخته است تا علی قائم‌مقامی که گفت هیچ نهادی حاضر به سرمایه‌گذاری در فیلمش «جشن دلتنگی» نشده است.

روح‌الله حجازی کارگردان «اتاق تاریک» هم تاکید کرد فیلمش را به صورت مستقل ساخته است. پیمان معادی نیز در روزهای نخست جشنواره قبل از آنکه توکلی در مورد سینمای مستقل صحبت کند اعلام کرده بود «بمب، یک عاشقانه» را بدون حمایت نهادی ساخته و درخواست موسسه اوج را برای سرمایه‌گذاری در فیلمش رد کرده است. مجید برزگر کارگردان سینما هم از دیگر کسانی بود که به سخنان توکلی پاسخ داد.

ممیزی فیلم‌ها

یکی از نکاتی که کارگردانان در نشست‌های آثارشان هر از گاهی به آن اشاره می‌کردند ممیزی فیلم‌هایشان بود. امسال معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی مسئولیت دبیری جشنواره فیلم فجر را برعهده داشت. حضور ابراهیم داروغه‌زاده در این دو سمت این تصور را ایجاد کرده بود که شاید حساسیت‌ها نسبت به فیلم‌ها بالا برود، اما در موردی همچون فیلم «مصادره» که یک کمدی است کارگردان وقتی در مواجهه با سئوال میزان ممیزی فیلمش قرار گرفت تاکید کرد که نسبت به فیلمش عرق دارد و حرف از ممیزی درباره اثرش نباشد که اگر حرف ممیزی به میان بیاید خودش را مقابل وزارت ارشاد آتش می‌زند.منیژه حکمت هم از ممیزی خیلی کم وارد شده به «جاده قدیم» سخن گفته بود و در این میان تنها کارگردانی که به نظر می‌رسید با دست‌اندازهایی در ممیزی رو به رو شده محمدعلی باشه‌آهنگر با فیلم «سرو زیر آب»‌ بود.

جمع‌آوری پرحاشیه آرای مردمی

اینکه مقابل هر تحولی موضع‌گیری‌هایی صورت می‌گیرد امری بدیهی است، اما وقتی اشکالاتی هم به این تحول وارد باشد، حجم موضع‌گیری‌ها بیشتر می‌شود: مانند همین ماجرای جمع‌آوری آرای مردمی از طریق نصب اپلیکیشن بر گوشی‌های موبایل.

مهران احمدی کارگردان «مصادره»‌ که فیلمش یکی از آثار رکوددار جشنواره در زمینه سانس فوق‌العاده بود از اینکه فیلمش از ابتدا به ۱۰ فیلم منتخب مردمی راه نیافت ابراز تعجب کرد و در ادامه در نشست خبری فیلمش در پردیس سینمایی ملت در جمع خبرنگاران اعلام کرد شاهد بوده تهیه‌کننده‌ای مبلغ ۱۰ میلیون تومان کارت کشیده و بلیت فیلم خودش را خریده است.البته این اعتراض‌ها راه به جایی نبرد و هر از گاهی علی آشتیانی‌پور مسئول جمع‌آوری آرای مردمی با دفتر جشنواره و یا رسانه‌ها مصاحبه کرد و گفت اگر لازم باشد جزئیات این بخش را اعلام می‌کند، جزئیاتی که البته تا روز پایانی اعلام نشد.

هفت، رشیدپور، لاتاری، مهدویان و ارجمند

خود برنامه «هفت» با اجرای رضا رشیدپور امسال به یکی از خبرسازترین بخش‌های جشنواره تبدیل شده بود. از ابتدا با انتخاب رشیدپور به عنوان مجری و در ادامه سبک متفاوت اجرای او در این برنامه که از حال و هوای تخصصی فاصله گرفته بود همگی دست در دست هم دادند تا هر شب یک حاشیه جدید از «هفت» در فضای مجازی دست به دست شود. اوج این ماجراها اما زمانی بود که محمدحسین مهدویان کارگردان «لاتاری» به این برنامه آمد. بعد از پخش این برنامه از یک سو فاشیست نامیدن فردوسی از سوی مهدویان اعتراض‌های گسترده‌ای را برای او به همراه داشت و از سوی دیگر لو رفتن پایان فیلم از سوی رشیدپور موجب واکنش تند هادی حجازی‌فر بازیگر فیلم شد و در نهایت با جواب رشیدپور و عذرخواهی حجازی‌فر این بخش به سرانجام رسید، اما ماجرای مهدویان و حرفش در مورد فردوسی تمام نشد. مهدویان که آمده بود ماجرا را با اسم پسرش که آرش است تمام کند اعلام کرد به شاهنامه علاقه دارد و اسم یکی از شخصیت‌های شاهنامه آرش را روی پسرش گذاشته است:‌ غافل از اینکه حکیم فردوسی اصلا قصه آرش کمانگیر را در شاهنامه خود روایت نکرده و فقط در ابیاتی از او یاد کرده است.ماجرای نوع خطاب کردن خلیج فارس از سوی منتقد برنامه و همچینن صحبت‌هایی درباره داریوش ارجمند نیز دیگر حواشی این برنامه را رقم زدند.

غیرسینمایی‌هایی که به تماشای فیلم‌ها نشستند

فیلم «به وقت شام» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا و «عرق سرد» به کارگردانی سهیل بیرقی دو دلیل اصلی حضور چهره‌های غیرسینمایی در سالن سینما بودند. دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و سردار قاسم سلیمانی دو چهره سیاسی بودند که به تماشای فیلم «به وقت شام» نشستند. چهره‌های ورزشی چون علی کریمی، فرشته کریمی بازیکن تیم‌ ملی فوتسال، زهرا نعمتی دارای مدال طلای تیروکمان پارالمپیک، طنین نراقی و پریا نوروزی بازیکنان سابق فوتبال و فوتسال از ورزشکارانی بودند که در سالن سینمای جشنواره حاضر شدند. شایان مصلح بازیکن پرسپولیس هم به تماشای «لاتاری» نشست.

جشنواره‌ای به نام کارگردان هایی که از نیمه دوم دهه ۷۰ فیلمساز شدند

امسال بنا به تصمیم برگزارکنندگان جشنواره در میان فیلم‌های سینمایی داستانی ۲۲ اثر در جشنواره جای گرفتند که با نگاهی به اسامی کارگردانان یک نکته توجه‌ها را جلب می‌کند. در میان این ۲۲ کارگردان فقط سه نفر یعنی کامبوزیا پرتوی، خسرو معصومی و ابراهیم حاتمی‌کیا فیلمسازی را از دهه ۶۰ شروع کرده بودند. در ادامه می‌توان به نام احمدرضا معتمدی رسید که سال ۱۳۷۲ اولین فیلم خود را کارگردانی کرد و باقی نام‌ها یعنی ۱۸ فیلمساز دیگر همگی از نیمه دوم دهه ۷۰ وارد دنیای فیلمسازی شده‌اند.

نامزدهای جشنواره و حاشیه‌هایش

امسال برای نخسیتن بار هیات داوران جشنواره در نشست خبری حاضر شد و حاصل آرای خود را برای خبرنگاران خواند. «مغزهای کوچک زنگ‌زده» و فیلم سینمایی «تنگه ابوقریب» با ۱۱ نامزدی رکودداران این دوره از جشنواره محسوب می‌شوند و در ادامه «بمب، یک عاشقانه» و «دارکوب» با ۱۰ نامزدی قرار دارند و مرتبه بعدی به دو فیلم «سرو زیر آب»‌ و «به وقت شام» با ۸ نامزدی می‌رسد.

نامزدی «لاتاری» فقط در یک رشته جلوه‌های ویژه از نکات قابل توجه بود و همچنین حضور پژمان جمشیدی در جمع نامزدهای بازیگر مکمل مرد به دور از حواشی نماند.حضور نداشتن حمید نعمت‌الله کارگردان «شعله‌ور»‌ نیز در جمع نامزدهای بهترین کارگردان و اثرش در جمع نامزدهای بهترین فیلم برخی انتقادها را به همراه داشت.

در این میان اینکه از فیلم «دارکوب»‌ دو بازیگر آن مهناز افشار و سارا بهرامی نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن شدند موجب شد در فضای مجازی این اتفاق غیرحرفه‌‌ای و نایاب در هیچ جشن و جشنواره‌ای تلقی شود که یادآوری یک دوره از مراسم اسکار و نامزدی دو بازیگر فیلم «همه چیز درباره ایو» برای بهترین بازیگر زن نشان داد در چنین سطحی نیز رسیدن به این انتخاب‌ها امکانپذیر است.