مراسم یادبود هنرمندان درگذشته ۱۳۹۶ با عنوان "آیین چراغ خاموشی نیست" با حضور هنرمندان و خانواده هنرمندانی که در عرصه‌های مختلف هنری در سال ۹۶ درگذشتند، از سوی خانه هنرمندان ایران و با همکاری شهرداری تهران شامگاه شنبه ۱۹ اسفندماه در تالار ایوان شمس برگزار شد.

به گزارش شایان فیلم از ایسنا، در ابتدای این‌ مراسم که محمد سلوکی اجرای آن را بر عهده داشت، مجید رجبی معمار مدیر عامل خانه هنرمندان ایران با حضور در جایگاه بیان کرد: امسال ششمین دوره است که این‌ آیین را برگزار می‌کنیم تا حداقل ادای دینی داشته باشیم به این هنرمندانی که از بین ما رفته‌اند. همه ما این تعبیری که می‌گویند تا مجلس بعدی چه کسی زنده است یا مرده را زیاد شنیده‌ایم. خیلی از هنرمندان ما در شهرستان‌ها زندگی میکردند و بسیاری از هنرمندان را توده مردم اسمشان را نشنیده‌اند و پشت پرده بوده‌اند و از موسیقی‌دانان و ادیبان گرفته تا مترجمان و محققان ما را نمی‌شناسد و این کم اطلاعی ما است که آنها را نمی‌شناسیم و این به خاطر قدر و بهای آنها نیست.

او ادامه داد: بعضی از هنرمندان بعد از آنکه ما برنامه خودمان را جمع بندی کردیم از بین ما رفتند. مانند علی معلم عزیز که بعد از مراسم ما فوت کردند و همه فعالان هنری او را می‌شناسند. و امروز هم لوون هفتوان را از دست دادیم و همچنین استاد شهنواز. امسال ۱۱۰ هنرمند در رشته‌های مختلف هنری از بین ما رفتند و ما این آیین را برای آنها برگزار کردیم و سازمان‌های مختلفی در این امر ما را همراهی کردند و با وجود اینکه قرار بود شهردار تهران هم حضور داشته باشند، دقایقی قبل اطلاع دادند نمی‌توانند بیایند.

سپس بعد از پخش کلیپی از علی معلم، امید معلم پسر این هنرمند با حضور در جایگاه با بغض گفت: واقعیت این است که رفتن پدر اینقدر برای من وحشتناک بوده که تا همین لحظه اگر غلو نکرده باشم هیج لحظه لذت بخشی را تجربه نکرده‌ام. یکی از صحبت‌هایی که همیشه می‌گفت این بود که آدم‌ها بعد از مرگ راجع بهشان قضاوت می‌شود و امروز که او نیست تاثیری که او در عرصه سینما، فرهنگ، اقتصاد و حتی سیاست داشته آنقدر روشن بود که هیچکس نتوانسته جایش را پر کند.

او ادامه داد: او علاوه بر اینکه بر مباحث نظری و نظریات علمی تسلط داشت در عمل هم پرتلاش بود و در جوامع تعداد این آدم‌ها زیاد نیستند که بتوانند چنین تاثیری داشته باشند و ما از توانایی این آدم‌ حتی ۲۰ درصد هم استفاده نکردیم و این مایه تاسف ما است و هر هنرمند موثری بعد از مرگ خالقش می‌داند.

او خاطرنشان کرد: وای بر ما که از روشنایی او درست استفاده نمی‌کنیم و بعد از دادنشان تاسف می‌خوریم اما چه جایگزینی برای آنها داریم. ما باید پاسخگو پروردگار باشیم که چرا توجه درستی به آنها نداریم و تحمل انتقاد را نداریم و احترام پیشکسوتان را نمی‌دانیم و این اتفاق ترسناکی است که برای جامعه ما افتاده است و امیدوارم مرگ مادی این آدم‌ها و یادآوری مرگ عزیزان کمک کند درس بگیریم و از ظرفیت‌ها به درستی استفاده کنیم.

در ادامه مراسم سید مجتبی حسینی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور بر روی سن در سخنانی گفت: مرگ مهمترین موضوع مشترک‌ همه موجودات است. هنرمندان در مواجه با این موضوع به خاطر هنرشان راه جاودانگی را پیش می‌گیرند و اگر چه بهار را بدون آنها سپری خواهیم کرد، اما می‌دانیم که آنها زنده‌اند و در کنار ما هستند.

سپس احمد توکلی نماینده سابق مجلس و پدر محمد توکلی عکاس و هنرمند تجسمی که امسال درگذشت با حضور در جایگاه گفت: هنر هر چه هست از زیبایی حرف می‌زند و زشتی را هم نشان می‌دهد تا زیبایی دیده شود. هنرمند از دل صحبت می‌کند و دل قسمتی از وجود را می‌سازد و کسی که دل دارد نسبت به غم و شادی بندگان خدا بی‌تفاوت نیست. صبر خوب است و این فراق و دوری از عزیز از دست رفته زیاد طول نمی‌کشد و اگر قرار باشد جای خوبی برویم بهتر است. محمد بعد از شهادت شهید حججی طرح زیبایی زد و از او پرسیدم این را به سفارش چه کسی کشیده‌ای و او گفت به سفارش دلم.

در ادامه این مراسم یادبود، محمدرضا اصلانی نویسنده، شاعر، مستندساز و کارگردان با حضور در جایگاه بیان کرد: من معتقدم که روح جاودانه است و روح این هنرمندان زنده است و به این دنیا باز می‌گردند و در واقع آثارشان همان جسم آنها است و فقط روحشان است که با ما نیست. آنها با جسمشان و چیزی که تجسم کردند در میان ما هستند.

او ادامه داد: اکنون با آنان که هستند چگونه برخورد می‌کنید، اینهایی که همه از دوستان ما بودند. روزی به یکی از دولتمردان که از حمایت از هنرمندان سخن می‌گفت، گفتم که هنرمندان نیازی به حمایت ندارند بلکه آنها هستند که از نظام حمایت می‌کنند. هنرمندان ثروتی هستند ولی حقوقی دارند که باید از آن برخوردار باشند و این حقوق باید رعایت شود. الان کدام حقوق رعایت می‌شود؟ چند تن الان در کم کاری هستند و چگونه زندگی می‌کنند آیا در خطر مرگ‌ هستند یا نیستند. ما هر سال می‌توانیم برای ماندگان خودمان عزا برگزار کنیم. من نگران این‌ هنرمندان هستم که زنده‌اند و باید کاری کرد. نه حمایت بلکه شناسایی حقوق هنرمندان کجاست جامعه ما بدون هنرمندان بی پناه خواهد شد. این امپراتوری را از فرمانروایانشان خالی نکنیم که هنرمندان فروانروایان این امپراتوری هستند.

سعید اوحدی رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز با حضور در جایگاه با اشاره به صحبت‌های امید معلم بیان کرد: وقتی دعوت نامه برای خود من هم آمد این سوال برایم ایجاد شد که چرا این مجلس را برگزار می‌کنیم؟ آیا خانواده‌ها به برگزاری این مراسم نیاز دارند و آیا نگاه معاونت فرهنگی شهرداری که این برنامه را پایان هر سال برگزار می‌کند فقط جنبه تبلیعاتی است یا هدف دیگری دارد؟

او اضافه کرد: انسانها نسبت به رخدادها و موقعیت‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند یک دسته آدمایی هستند که نسبت به واقعیت‌های اطرافشان عقب هستند، یک دسته دیگر همزمان هستند و دسته سوم آنهایی هستند که جلوتر از جامعه خودشان قرار دارند. مانند امام خمینی که هنوز هم حرفهایشان در موقعیت‌های مختلف مورد استفاده است. امشب اگر اینجا نشسته‌ایم برای این است که بدانیم این هنرمندان از زمان خودشان جلوتر بودند و به واسطه اینکه آثارشان در دست مردم است و مردم به تاسی از آنها زندگی می‌کنند زنده هستند.

سپس آیدین آغداشلو که با عصایی در دست به روی سن تالار ایوان شمس آمد و بعد از اتمام صحبتهایش سالن را ترک کرد، بیان کرد: بسیاری از این‌ هنرمندانی که بخشی از زندگی سالیان عمر من بودند از بین‌ ما رفته اند. به همین دلیل است که خیلی احتیاط می‌کنم که این آدمها را زیاد ببیینم و حضورشان را درک‌ کنم زیرا نمی‌دانیم‌ آخرین‌ بار چه زمانی است که آنها را می‌بینیم. هرکسی سهمی دارد از این جامعه و ان را ادا می‌کند. هنرمندان با معنا سر و کار دارند به همین خاطر است که ستودنی هستند.او اضافه کرد: هنرمند حافطه قومی جامعه خود است و بحث هنرمند کسانی است که با کارشان تاریخ محسوس دوران خودشان را می‌نویسد و به یادگار می‌گذارد و کارش با نوشتن تاریخ رسمی متفاوت هستند. تاریخ توسط هنرمندان نوشته می‌شود.

آغداشلو با اشاره به صحبت‌های محمدرضا اصلانی که بیان کرد هنرمند به حمایت نیاز ندارد، گفت: حمایت از هنرمند توسط مردم انجام می‌شود. شاید تنها بشود از دولتمردان تقاضا کرد که این تاریخ انکار و دست کاری نشود. تقاضای عمده‌ای است زیرا در طول تاریخ در هر حکومتی هنرمندان محبوبش را برمی‌کشد. اما می‌شود این را خواست که بگذارند این سلسله مداوم جریان پیدا کند. هر کسی بیاید و روایت خودش را از جامعه بیان کند.

او با تاکید بر اینکه هنرمند حافطه تاریخی است بیان کرد: گاهی این حافظه توسط حادثه‌ها مخدوش می‌شود و اگر مردمی حواسشان نباشد شاید متوجه نشوند که این حافظه در حال از بین رفتن است. نگذاریم این‌ امر با بی‌اعتنایی طی شود و مردم زیادی در تاریخ بودند که به بیماری فراموشی دچار شدند و در این‌میان فرهنگ به طور کلی از میان می‌رود.او در پایان اظهارکرد: با رفتن هنرمندان می‌توان دید که چطور فرهنگ خاموش می‌شود، تقلیل پیدا می‌کند و چطور آدم‌ها بخش عمده‌ای از انحطاط خود را نمی‌بیند و به همین خاطر باید مراقب هنرمندان باشیم. من چون هیچگاه برای خودم خواسته‌ای نداشتم شاید درست نباشد که برای دیگران هم خودم را سبک کنم این وظیفه کسان دیگری است که اگر انجام ندهند حتما باید جای دیگری پاسخگو باشند.

در ادامه مراسم سهیل محمودی شاعر و نویسنده با بیان اینکه قدر هنرمندان را تا زنده هستند باید بدانیم شعری راجع به "پدر" خواند.سپس مهرداد فلاح بعد از پخش کلیپی از صادق تبریزی با حضور در جایگاه درباره این هنرمند گفت: اقای صادق تبریزی آدمی خودساخته بود و در مقابل هیچکس سرخم نکرد. من ۲۰ سال شاگردی ایشان را کردم. او اعتقاد داشت هنر کیمیاگری است و هیچکس و هیچ‌حکومتی بر او تسلط ندارد.

داریوش کاردان بعد از چند قطعه موسیقی که توسط سالار عقیلی اجرا شد با حضور در جایگاه اظهار کرد: می‌خواهم‌ با دلم‌حرف بزنم نه عقلم. ما گاهی با این مواجه می‌شویم که حرفی را بنا به برخی مصلحت‌ها در جایی نگوییم. وقتی می‌خواهیم راجع به هنرمندان فقید صحبت کنیم میگوییم عجب آدم‌های خوبی بودند. الان اگر کسی درباره تنگدستی یک هنرمند حرف بزند چه بسا کسانی که خودشان تنگدست هستند صدایشان در میاید که مگر ما گدا هستیم.

او ادامه داد: هر زمان لازم باشد هنرمند باید برود بالای سن درباره مسئولین و دولتمردان سخن بگوید و به محض آنکه کارشان تمام‌ می‌شود با او خداحافظی می‌کنند. کسی نیست که نداند چه خبر است و چه کسی است نمی‌داند که هنرمند چقدر والا است و آیا این والایی فقط به این است که این بالا (روی سن) بیاید. اگر مسئولین نمی‌دانند تقصیر آنها است و اگر هم می‌دانند و کاری نمی‌کند باز هم تقصیر آنها است. پیشنهاد می کنم با پول یکی از اختلاس‌ها تمام سرپل ذهاب را بازسازی کنید. با پول یک اختلاس دیگر تمام طلب‌های معوقه هنرمندان را بپردازید. بعدش هم اگر خواستید به اختلاستان ادامه دهید.

رابعه مدنی بازیگر و مادر امیرشهاب رضویان نیز به مناسبت روز مادر به روی سن آمد و گفت: کاش در سال برای هنرمندانی که هستند بزرگداشت برگزار کنیم. و تا هستند قدردان آنها باشیم. به عنوان مادر از همه کسانی که برای عید به مسافرت می‌روند خواهش می‌کنم با سرعت نروید و قوانین را رعایت کنید و اشک چشم مادرهایتان در نیاورید.

در ادامه مراسم، کیومرث پوراحمد با اشاره به صحبتهای داریوش کاردان، انتقادی به مسئولین کرد و به طنز گفت که آنها در حال انجام دادن کارهایشان هستند.

سپس درباره منوچهر پور احمد برادر بزرگترش که در این سال فوت کرده است بیان کرد: منوچهر برادر بزرگ من بود و هست. حاصل زندگی‌اش صدها تابلو مینیاتور است. صدها نقشه قالی است که بافته شده و زیر پای مردمان است. صدها ساعت برنامه رادیویی دارد. ده‌ها فیلم بازی کرده و بعد از انقلاب تئاتر را در هتل‌ها اجرا می‌کرد و صدها نمایش کمدی در دوران جنگ در سرتاسر ایران اجرا کرد و مردم را خنداند و چند سریال کمدی هم ساخت و دوره‌ای که گفتن بیماری ایدز ممنوع بود، سریالی راجع به این موضوع ساخت.

او در پایان گفت: من از وقتی ۱۰ یا ۱۲ سالم بود شاگرد و پادو او بودم و در کنارش کار می‌کردم. یک رادیو بزرگ داشتیم که شب‌ها با هم داستان گوش می‌کردیم و از آنجا عاشق نوشتن شدم. اولین سینمایی که رفتم با او بود و برای اولین بار ساز سنتور را به خانه آورد و بعد هم در تهران در پناه او زندگی کردم. او در خانواده سنتی ما بذر هنر را کاشت و اگر او نبود،احتمالا من الان یک معلم بازنشسته بودم نه کارگردان.آرش یداللهی برادر افشین یداللهی بعد از پخش کلیپی از این هنرمند با اشاره به اینکه ما بعد از اتفاقی که برای افشین افتاد و در اثر یک تصادف جانش را از دست داد یک کمپینی راه انداخته‌ایم گفت که کمپین ایمن رانندگی کنیم را به راه انداخته ایم و خواهش میکنم که هر کسی می‌تواند در این کمپین حضور داشته باشد.

در ادامه مراسم ماهور نصیریان دختر وحید نصیریان کارگردان انیمیشن با حضور در جایگاه بیان کرد: پدرم با داغ ندیدن فیلمش از دنیا رفت و ۸ سال منتظر نمایش این فیلم بود و این مقدار نصف زندگی من بود. پس از سالها انتظار این فیلم بر روی پرده است ولی او نیست که آن‌را ببیند. تقاضا من این است که برای این فیلم تبلیغ کنید و او را با دیدن فیلمش خوشحال کنید.

سپس با حضور محمد جواد حق شناس، محمد سریر، مجید رجبی معمار، حسین مسافر آستانه، کیومرث پور احمد و شهبازی از کتاب یادبود هنرمندان درگذشته در سال ۹۶ درونمایی شد.در ادامه با دعوت از خانواده علی معلم، افشین یداللهی، منوچهر پوراحمد، نقی سلیمانی، وحید نصیریان و داود باروقی، از آنها تقدیر شد و لوح یادبودی به آنها اهدا شد.

آذر معماریان همسر علی معلم درباره این هنرمند گفت: علی معلم به جادوی بزرگ اندیشیدن واقف بود و به حسادت‌های شغلی وارد نمی‌شد. او کسی بود که همیشه جایزه می‌داد و توقع دریافت جایزه نداشت. علی معلم دوست داشت در تمامی هنرها، هنرمندان پشت هم باشند و باهم کارهای بزرگی انجام دهند.در ادامه کیومرث پوراحمد در سخنانی بیان کرد: یک شعری بود که در ارشاد به آن ایرادی وارد کرده بودند به افشین یداللهی گفتیم که کاری کن و گفت مگر از دست من کاری بر می‌آید. این را هم باید بگویم مجید رجبی معمار در رگ‌هایش فرهنگ جاری است و از او سپاس گذاریم. همه می‌رویم و می‌میریم ولی اول آدم باش و سپس یک کارگردان یا بازیگر فوق العاده باش.

محمد جواد حق شناس عضو شورای شهر در سخنانی در پایان مراسم بیان کرد: اگر بخواهد تجلیل از هنرمندان بسنده بشود به همین مراسم کافی نیست. این‌ سنت گرامیداشت حسنه است اما باید بیش از اینها به هنرمندان پرداخت. هنرمندان با هنرشان این فرهنگ را جاودانه کردند و اگر اینها نبودند نام ایران هم باقی نمی‌ماند.