چندین سال است که سریال های مناسبتی مذهبی جایگاه ویژه ای در میان سریال های تلویزیونی پیدا کرده اند. سریال‌هایی که با توجه به زمان پخش، داستان‌شان را با حال و هوای رمضان یا محرم گره می‌زدند و برخی آنقدر در جذب مخاطب موفق عمل کردند که حتی توانستند به ماندگارترین‌ سریال‌های تلویزیونی تبدیل شوند.

به بهانه فرارسیدن ماه محرم مروری داشتیم بر مهمترین و پرطرفدارترین فیلم و سریال‌هایی که با مضمون عاشورایی تولید شدند و توانستند در یاد و خاطره مردم ماندگار شوند.

روز واقعه

وقتی صحبت از عاشورا می‌شود اولین فیلمی که به یاد می‌آید روز واقعه ساخته شهرام اسدی است. روز واقعه، فیلمی خوش ساخت و جذاب است. زیبایی تصاویر، چهره پردازی شخصیتها و فضاهای انتخاب شده، متن زیبا، منسجم و یکدست فیلمنامه که به قلم بهرام بیضایی است در کنار موسیقی همگام و همپای با متن و بازی قوی و توانمند شخصیتها خصوصا علیرضا شجاع نوری در نقش اصلی فیلم، تماشاچی را در حال و هوای عاشورا قرار می دهد و احساس همدردی و توجه او را برمی انگیزد. تمام این عوامل است که باعث تولید فیلمی ماندگار شده که گذر زمان نتوانسته از جذابیت آن کم کند.

داستان فیلم از نهم محرم آغاز می شود: «عبدالله » جوان نصرانی تازه مسلمان به خواستگاری «راحله » دختر یکی از اشراف حجاز می رود. پس از ۳۷ بار جواب منفی شنیدن، سرانجام پاسخ مثبت می گیرد. مراسم عروسی آن دو برپا می شود. در شور و شادی مجلس، خبر درگیری نظامی بین سپاه کوفه و امام حسین علیه السلام پخش می شود. عده ای عقیده دارند امام حسین برای رسیدن به خلافت خروج کرده و برای مجلس دنیا به سوی کوفه می رود. نومسلمان دچار شک می شود از سروش غیبی می شنود که «آیا کسی هست مرا یاری کند»؟ به یاد رؤیای پیشین می افتد رؤیایی که در آن، خودش، اسود آهنگر و دو تن دیگر را به یاری خوانده اند. و این آغاز سفری است که عبدالله را به حقیقت می‌رساند.

شب دهم

شاید زمانی که محرم سال ۱۳۸۰ و عید نوروز همزمان شده بود کسی فکرش را نمی‌کرد سریالی مناسبتی پخش شود که یکی از ماندگارترین سریال‌های تلویزیونی لقب گیرد. «شب دهم» به کارگردانی حسن فتحی چه زمان پخشش و چه سال‌ها بعد از آن آنقدر بین مردم محبوب شد و نام و قصه‌اش دهان به دهان چرخید که شاید بتوان آن را نماد سریال‌های مناسبتی محرم دانست.

«شب دهم» درامی عاشقانه درباره عشق جوانی لوطی مسلک به نام حیدر به دختری اشراف‌زاده از خاندان بود. ماجرای این سریال از جایی جذاب شد که دختر، شرط ازدواج را اجرای ۱۰ شب تعزیه اجرا کند آن هم در زمانی که اجرای تعزیه از طرف رضا شاه ممنوع اعلام شده بود و مجازات سنگین داشت. جوان لاابالی داستان که نقش آن را حسین یاری بازی می‌کرد در جریان این تعزیه‌ها خودش را پیدا می‌کند و از عشقی زمینی به عشقی بالاتر می‌رسد و در آخر هم کشته می‌شود.

سفر سبز

پس از موفقیت چشمگیر «شب دهم» باعث شد سریال ساختن برای محرم جدی‌‌‌‌تر گرفته شود چون می‌تواند مخاطب انبوهی جذب کند. این شد که یک سال پس از «شب دهم»، محمدحسین لطیفی هم دست به کار شد و داستانی پرکشش و جذاب را برای این ایام با مفاهیم عاشورایی پیوند زد و در قالب یک سریال به تصویر کشید. داستان سریال «سفر سبز» درباره پسری به نام دنیل، جوانی خوش‌پوش با ظاهری آراسته بود که در ایران متولد شده، ولی از همان کودکی به آلمان منتقل و تحت سرپرستی خانواده‌ای آلمانی قرار می‌گیرد. او بعد از دیدن خوابی مشکوک تصمیم می‌گیرد به ایران بیاید و خانواده واقعی‌اش را پیدا کند.

در طول مسیر پیدا کردن مادرش با ماجراهای فرعی زیادی روبه‌رو می‌شود تا اینکه نهایتا گذشته دنیل کشف و معلوم می‌شود او فرزند زن و شوهری دانشجو و مبارز در زمان انقلاب بوده که توسط کسی به ساواک لو داده می‌شوند و فرزندشان(که همان دنیل است) هم به آلمانی‌ها فروخته می‌شود.

معصومیت از دست رفته

سریال «معصومیت از دست رفته» به کارگردانی داوود میرباقری دیگر سریال مناسبتی محرم بود که باتوجه به تسلط میرباقری در ساخت سریال‌های تاریخی مخاطبانش را پیدا کرد و به یکی از ماندگارترین سریال‌های محرمی تبدیل شد. داستان سریال درباره شوذب، خزانه‌دار کوفه است. داستان این سریال با محوریت شخصیتی به نام شوذب شکل می‌گیرد. وی از یاران حضرت علی بود، منتهی اکنون خزانه‌دار کوفه و امویان شده‌ و میرباقری شوذب را در میانه عشق بین دو زن ترسیم می‌کند. اولین زن ماریا است که زمانی مسیحی بوده‌ است و خاطرات شیرینی از دوران خلافت امیرالمومنین علی(ع) دارد که به منزل آنها سر می‌زده‌ و دستگیر فقر و تنگدستی‌شان بود. دیدن شوذب، ماریا را به یاد حضرت می‌اندازد و همین بتدریج علاقه او را به شوذب شکل می‌دهد. اما زن دوم یک یهودی است به نام حمیرا که با شمایل کولی‌وار خویش، دل شوذب را می‌فریبد و او را بتدریج با وسوسه به راهیابی بیشتر به دستگاه خلافت امویان، از ایمان دور می‌سازد.

به این ترتیب سریال میرباقری در یک عرصه دوسویه شکل می‌گیرد: سویه‌ای که نهایتش به سعادت ختم می‌شود و سویه‌ای که فرجامش جز شقاوت نیست و اکنون شوذب باید بین این تنگنا راهی را برگزیند. شوذب به خاطر عشق به دختری یهودی به نام حمیرا از اسلام فرار می‌کند و در آخر در آتش از دنیا می‌رود. در واقع کشمکش بین عقل و عشق و اعتقادات، محور داستانی می‌شود که ۲۰ سال بعد به جنون شوذب می‌انجامد.

مختارنامه

«مختار نامه» به کارگردانی داوود میرباقری که بارها و بارها از شبکه‌های مختلف پخش شده است و آن را به مهمترین سریال تولیدی مناسبتی تبدیل کرده است. این مجموعه که داستان زندگی مختار ثقفی را روایت می‌کند، به شکل مستقیم وغیر مستقیم به واقعه کربلا و قیام امام حسین(ع) پرداخته است. قصه‌ای که روایت مختار است و به واسطه آن مخاطب را با قصه‌های کربلا و جزئیات آن آشنا می‌کند. سریال «مختارنامه» در قالب چندین فیلم سینمایی مستقل هم تدوین شده است و همین باعث شده تا در سال‌های اخیر دست خالی تلویزیون در ایام محرم و برخی دیگر مناسبت‌های مذهبی دیگر را پر کند. بازی فربیرز عرب‌نیا در نقش مختار و فرهاد اصلانی، رضا کیانیان، رضا رویگری، فریبا کوثری، نسرین مقانلو و... از دیگر ویژگی‌ها مثبت این مجموعه تاریخی بود که ساختش بیش از ۶ سال به طول انجامید.