روزانه ها(6): جمشید خاوری

امسال قرار است در جشنواره فیلم فجر، بخش «فیلم های اول و دوم» در مسابقه اصلی ادغام شوند. یعنی یک کارگردان جوان و تازه کار که اولین فیلم سینمایی اش را ساخته باید با کارگردانان با تجربه و شناخته شده رقابت کند. این رقابت از دو حالت خارج نیست. یا فیلمش در میان انبوه فیلمهای بزرگان اصلا به چشم نمی آید و تمام امیدهای او و همکارانش برباد می رود. یا اینکه آنقدر مورد توجه قرار می گیرد که از آن طرف پشت بام سقوط می کند!

اینکه یک فیلمساز جوان را با اولین فیلمش به قله ی سینمای ایران برسانیم کار بسیار خطرناکی است. هر قدر هم که او با استعداد باشد و فیلمش خوب از آب درآمده باشد اما اگر بیش از حد تحویل گرفته شود آینده ی فیلمسازی اش قطعا تحت تاثیرات منفی قرار خواهد گرفت. یک مثال می زنم. سال 1367 سعید ابراهیمی فر فیلم «نار و نی» را وقتی 30 سالش بود، ساخت. فیلم در جشنواره مورد توجه قرار گرفت اما این ترس که فیلمسازِ  برگزیده ی جشنواره نباید سراغ هر فیلمی برود باعث شد سالها از این فضا دور باشد و در ساخته های بعدی اش هم آن موفقیت را تکرار نکند. همان زمانها ابراهیمی فر در مصاحبه‌ای از مسئولینِ جشنواره فجر خواهش کرده بود که این کار را در مورد فیلمسازان جوان تکرار نکنند. او گفته بود که آن سیمرغ برای فیلم «نار و نی» مانند یک بلوک سیمانی سنگین به پایش بود که او را به ته آب برد!

کمی نزدیکتر بیاییم. حتما به یاد دارید که دو سال قبل بیشترین سیمرغ ها را به فیلم «ابد و یک روز» دادند. این فیلم توسط یک جوان 26 ساله ساخته شده بود. انصافا فیلم خوب و جریان سازی هم بود اما ظاهرا سعید روستایی هم گرفتارِ ترس و وسواسِ بعد از گرفتنِ سیمرغ، شده است! یعنی دنبال ساخت فیلمی است که از فیلم اولش بهتر باشد. بنابراین باید سراغ سوژه های خط قرمزی برود که احتمال مجوز گرفتنش اندک است. آخرش هم (اگر پشتیبان محکمی نداشته باشد) خسته شده و فیلمی دم دستی می سازد و همه را از آینده ی فیلمسازی اش ناامید می کند. در همین زمینه باید از ابراهیم ایرج زاد هم یاد کنیم. فیلمساز جوانی که پارسال با فیلم «تابستان داغ» رکوردار نامزدی در جشنواره بود واین روزها که فیلمش روی پرده رفته دغدغه ی ساخت فیلم دومش را دارد. امیدواریم امثال او و سعید روستایی به سرنوشت ابراهیمی فرها دچار نشوند و آنقدر با دانش و تدبیر جلو بروند که جای اصغر فرهادی ها را بگیرند.