در حالی که این روزها بیشتر تمرکز مباحث سینمایی بر مسایل مالی سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر در دو بخش ملی و جهانی و پس از آن مساله انتصاب های اخیر در شورای پروانه ساخت بود، محمد حمزه‌زاده رییس سازمان سینمایی حوزه هنری ۱۹ مهر ماه در همایشی در سنندج موضوع اکران فیلم خارجی را پیش کشید.وی در سخنانی بیان کرد: «حمایت از تولید ملی اولویت اول، دوم و سوم ماست. همان حساسیتی که برای نمایش فیلم ایرانی داریم برای انتخاب و نمایش فیلم خارجی هم داریم، اما به اکران فیلم خارجی به عنوان یک گزینه فکر می‌کنیم. نمی توان همه بار را بر دوش سینماداران گذاشت و به بخش سالن داری و تامین هزینه های آن بی توجه بود.»

این اظهارات در چند روز اخیر توسط تعدادی از رسانه ها دنبال و بر لزوم اکران فیلم خارجی در سینماهای کشور تاکید شد. اما در این بین عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جدیدترین اظهارنظر خود تاکید کرد که اکران فیلم خارجی نباید بدون فراهم شدن زیرساخت ها اتفاق بیفتد زیرا به تولیدات داخلی لطمه می زند.

وی تاکید کرد در حالی که سالانه در کشور ما بیش از ۱۰۰ فیلم ساخته می شود که تعدادی از آنها به دلیل کمبود سالن سینما امکان اکران پیدا نمی کنند، نمی توان به ناگاه فیلم خارجی را به چرخه اکران اضافه کرد.صالحی اما درباره مساله ممیزی فیلم های خارجی برای اینکه امکان نمایش در ایران را داشته باشند نیز گفت همه فیلم های خارجی مشکل پخش در ایران ندارند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم در بخش دیگر اظهاراتش به مساله کپی رایت نیز اشاره و بیان کرد در صورتی فیلم های خارجی می توانند در سینماهای ایران اکران رسمی بشوند که حقوق مادی و معنوی صاحبانشان رعایت شود و در صورت رضایت آنها فیلم ها به نمایش درآیند.

با نگاهی به سخنان مختصر وزیر می توان برخی از مشکلات پیش روی اجرای طرح اکران فیلم خارجی در سینماهای ایران را متوجه شد. البته در کنار نکات مطرح شده این سوال نیز مطرح است که آیا مخاطبی که روی او حساب شده که برای دیدن فیلم خارجی به سینما بیاید آیا قطعا از چنین طرحی استقبال می کند تا به گفته برخی طرفداران طرح، چرخه اقتصادی سینمای ایران تقویت شود؟ مخاطبی که فیلم های روز جهان را با فاصله ای کم از اکران جهانی آنهم با کیفیت خوب در منزل به تماشا می نشیند آیا لزوما برای دیدن این آثار به سالن های سینما نیز مراجعه می کند؟

همچنین مساله ای که باید شفاف شود این است که چه شرکت هایی قرار است حق پخش فیلم های خارجی در ایران را داشته باشند و آیا می توان بر سر مسایل حقوقی، ممیزی فیلم ها و مسایل مالی با کمپانی های بزرگ خارجی به توافق رسید؟در شرایطی که تولیدات داخلی سینمای کشورمان بعضا با حساسیت هایی مواجه می شوند که گاه به حذف چند اثر از اکران منجر می شود آیا می توان به راحتی وارد فضای اکران فیلم های خارجی شد و در صورت پیش آمدن اتفاقاتی از این دست آیا خسارت های مادی آن و پاسخگویی به کمپانی خارجی و بازتاب خبری خارجی آن به نفع سینما خواهد بود؟

از سوی دیگر از آنجا که بیشتر تولیدات مطرح سینمایی جهان در دست هالیوود و بالیوود است آیا لزومی به گسترش دادن و تبلیغ رسمی محتوای این آثار در سطح گسترده در ایران وجود دارد؟ شاید برخی از مدافعان طرح اکران فیلم خارجی به دنبال نمایش طیفی از فیلم های همسو با فرهنگ ایرانی - اسلامی باشند ولی آیا با گشوده شدن این راه می توان همه حق انتخاب و پخش آثار خارجی را صرفا در اختیار همین دیدگاه نگه داشت و یا به مرور مناقشه ای جدید در سینما ایجاد می شود که می تواند به ایجاد نارضایتی کاذب و تولید منتقد منجر شود.

از همه این پرسش ها که بگذریم بزرگترین مساله این است که میزان تولیدات سینمای ایران سال های سال است که بیشتر از ظرفیت اکران است و هر ساله تعداد قابل اعتنایی از تولیدات کشور در صف اکران باقی می مانند و از تعدادی که اکران می شوند فقط معدود آثاری می توانند به اندازه کافی روی پرده بمانند و بسیاری از فیلم ها بدون اینکه فرصت امکان ارتباط برقرار کردن با مخاطب را پیدا کنند ناگزیر به حذف از چرخه اکران هستند.

گرچه تعدادی از تولیدات سالانه سینما کیفیت لازم را ندارند و یا هستند فیلم هایی که صاحبان آنها نیز شوقی به اکران آثارشان ندارند ولی این موضوع عمومیت ندارد و از بین آثاری که شرایط اکران برایشان فراهم نمی شود هستند آثار خوبی که دست اندرکاران آنها نیز از این موضوع بسیار گله مندند.

به هر شکل باید دید مدافعان طرح اکران خارجی چه استدلال هایی برای اجرای آن دارند و آیا می توانند افکار عمومی را قانع کنند که اکران فیلم خارجی به نفع فرهنگ جامعه و همچنین اقتصاد سینما است. همچنین چه تضمینی است که اکران فیلم خارجی در صورتی که از لحاظ اقتصادی هم موفق باشد، انگیزه های فیلمسازان داخلی را کمتر نکند؟شاید بشود با مروری بر اتفاقات مشابه برای دیگر صنایع ملی، از تکرار اشتباه های دیگر حوزه ها جلوگیری کرد. از مراجع ذیصلاح انتظار می رود با نگاهی به وضعیت صنایع ملی در چهار دهه اخیر نقش واردات بر سرنوشت آنها را بررسی کنند و البته میزان رضایتمندی از تولید داخلی و خارجی را نیز مدنظر قرار دهند.

با نگاهی به وضعیت ترجمه کتاب به ویژه در حوزه ادبیات داستانی در مقایسه با میزان نگارش و چاپ آثار ایرانی و همچنین اجرای صحنه ای نمایشنامه های خارجی در مقایسه با اجرای نمایش هایی مبتنی بر نمایشنامه های ایرانی این نگرانی ایجاد می شود که مبادا اجرای فکرنشده طرح اکران فیلم های خارجی، در آینده ای نه چندان دور وضعیت سینمای ملی ایران را نیز دچار مسایلی از این دست بکند./مهر