«آزاد به قید شرط» به کارگردانی حسین شهابی که در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر اکران شد، این روزها بر پرده سینماها قرار دارد. این فیلم پنجمین ساخته‌ سینمایی شهابی و روایت زندگی کیوان کمالی (با بازی امیر جعفری) است که پس از ده سال حبس، مشروط به رعایت قوانینی از زندان آزاد می‌شود. او باید از هرگونه دعوا و نزاع دوری کند، اما آیا جامعه اجازه‌ زندگی آرام را به او می‌دهد؟به گزارش شایان فیلم به نقل از جام جم آنلاین، این سوالی است که شهابی به عنوان یک فیلمساز مستقل سعی در واکاوی آن دارد. «آزاد به قید شرط» که پیش از این در حضورهای بین‌المللی خود در جشنواره کمبریج انگلستان، جشنواره فیلم لیسبون پرتغال، هفته فیلم ونیز، ماربلا اسپانیا و... نیز دعوت شده بود، این روزها در اکران عمومی توانسته نظر برخی مخاطبان سینما را به خود جلب کند. به این بهانه با حسین شهابی گفت‌وگویی داشته‌ایم که می‌خوانید.

ایده فیلم «آزاد به قید شرط» چطور شکل گرفت؟

برای نوشتن فیلمنامه قبلی‌ام ـ روز روشن ـ به‌قدری تحقیق و پ‍ژوهش کرده بودم که از دل آن چند موضوع مجزای دیگر بیرون آمد. فیلم «حراج» و «آزاد به‌قید شرط» از جمله آنهاست که سه گانه موضوع قضاوت و زندان را پی می‌گیرد.

آزاد به قید شرط، فیلمی اجتماعی است که معضل زندگی زندانیان آزاد شده پس از حبس طولانی مدت را به تصویر می‌کشد. با توجه به این‌که فیلم هایی با این مضامین خیلی مورد توجه جشنواره های خارجی قرار می‌گیرد، موقع ساخت تا چه اندازه به حضور فیلم‌تان در جشنواره‌های خارجی فکر کردید؟

من جز به خود فیلم و درست ساختنش به هیچ چیز دیگر فکر نکرده‌ام. جشنواره‌ها هم یکدست نیست و هر کدام سلیقه فکری خود را دارند. مطمئن باشید آن‌دسته از جشنواره‌ها که دنبال موضوعات جنجالی‌اند از این فیلم استقبال نخواهند کرد، زیرا نگاه من ستیزه‌جو نیست.

آیا شخصیت‌هایتان ما به‌ازای بیرونی هم دارند و منطبق بر واقعیت هستند؟

فیلم تا حد ممکن واقعگراست و اساسا شخصیت‌های تخیلی و ساختگی در چنین فیلم‌هایی جایگاهی ندارند.

ارتباط بازیگران با نقش‌هایشان چطور بود؟ حتی خاطرم هست که در اکران جشنواره‌ای فیلم از بازی امیر جعفری بسیار تمجید کردند.

هر چند که این سوال را باید خود بازیگران جواب دهند، اما حتما ارتباط خوبی گرفته‌اند که نقش‌ها را پذیرفته‌اند و البته اگر بازیگر من ارتباط درست و گیرایی با نقش برقرار نکند مطمئنا ارتباط من هم با او درست برقرار نخواهد شد. این رابطه دوسویه و بسیار لازم است.

فیلم‌تان را در چند سینمای تهران با هدف جمع‌آوری کمک‌های خیران برای حمایت از خانواده زندانیان اکران کردید. نظر خودتان درباره آسیب‌های اجتماعی که چنین خانواده‌هایی را تهدید می کند، چیست و مسئولان چه وظیفه‌ای در قبال آنها دارند؟

مسئولان اگر درست عمل کنند وظایف بسیاری در قبال این خانواده‌ها دارند. هر زخمی که در بدنه یک جامعه پدیدار می‌شود کل پیکره آن را تهدید می‌کند. اگر مسئولان موضوع را از این زاویه نگاه نکنند کار مفیدی انجام نخواهند داد. آن‌که امروز از نظر من و شما یک گناهکار شناخته می‌شود روزی بی‌گناه بوده و چه‌بسا که بی‌توجهی ما نسبت به مسائل مختلف انسانی و اجتماعی، او را به این ورطه انداخته، حتی اگر خود او به این مساله واقف نباشد، ما همه در برابر هم مسئولیم و مسئولان بیشتر.

به نظرتان «آزاد به قید شرط» می‌تواند تأثیر مثبتی بر مردم و مسئولان در مورد مساله اشتغال زندانیان پس از آزادی بگذارد؟

من در حد یک فیلمساز تحلیل و توصیه‌های خودم را بدون هیچ جانبداری از قشر خاصی در داخل فیلم آورده‌ام. اگر مسئولانی که مدنظر شماست مسئولانه و با دقت لازم به فیلم بنگرند، مطمئن باشید تاثیر خوبی خواهند گرفت. چرا که تحقیق و پژوهش عملی بسیاری برای نوشتن فیلمنامه این فیلم صورت گرفته است.

نظرتان در مورد وضعیت فعلی سینمای ایران چیست؟

سینمای روبه رشد و بالنده‌ای داریم. دیجیتال تحول عظیمی در این صنعت به‌وجود آورده که مسئولان فرهنگی خواه‌ناخواه باید با تبعات و پس‌لرزه‌های آن کنار بیایند و به جای کنترل به رشد و تکامل آن بیشتر کمک کنند. هر چند متاسفانه هیچ‌گونه برنامه مدونی در این رابطه نمی‌بینیم. نسل جدید فیلمسازان اعتراضاتشان را فرو خورده‌اند. بیشتر آنها دیگر با ادبیات خود سینما حرف می‌زنند. مسئولان در این ادبیات از فیلمسازان نسل جدید عقب افتاده‌اند و اگر این تحول طبیعی را نپذیرند، فاصله‌شان بیشتر هم خواهد شد.

از نحوه اکران فیلم «آزاد به قید شرط» راضی هستید؟

اکران فیلم در ایران جز عده‌ای که در این رابطه تشکیلات وسیعی دارند برای بقیه هرگز رضایت‌بخش نخواهد بود. هر تهیه‌کننده‌ای فقط با اکران یک فیلم این را متوجه خواهد شد. اما من صاحبان این تشکیلات را مقصر نمی‌دانم، چراکه آنها تجربه، رابطه و سرمایه عظیمی در این راه به کار انداخته‌اند. کسانی که باید در این رابطه عدالت را برقرار کنند، خود عضو یا زیرمجموعه‌ای از همین تشکیلات هستند. بنابراین بیشتر شرکت‌های پخش فیلم، نقش سیاهی‌لشکر این عرصه را دارند. حضور آنها هم به این دلیل لازم است که فیلم‌های ضعیف‌تر را سرو سامان دهند و مشکلات اضافی را از سر راه قدرت اصلی پخش بردارند. من با آگاهی به این مساله، فیلم خود را تولید و وارد چرخه اکران می‌کنم و مطمئنا به اندازه دیگران آسیب نخواهم خورد.

منظورتان مافیای اکران است؟

من به واژه مافیا اعتقاد ندارم. این به طور طبیعی یک جنگ قدرت و ثروت است. آن‌که توانایی بیشتری دارد سود بیشتری خواهد برد. او اگر اینجا نبرد، جای دیگر خواهد برد و ضعیف هم اگر اینجا ضرر ندهد، جای دیگری ضرر خواهد داد. هر کسی توانایی کاری را دارد. این پخش‌کننده‌های ضعیف هستند که قدرتمندان را قوی‌تر می‌کنند، مسئولانی هم که باید برای ایجاد نظم اکران در این بین دخالت کنند یا داخل تیم ضعیف هستند یا تیم قوی. این را هم باید لحاظ کنیم که هر فیلمی صرف فیلم خوب بودن توانایی جذب مخاطب گسترده را ندارد. بنابراین عرصه اکران و پخش، عرصه پیچیده‌ای است که من هرگز علاقه‌ای به ورود به آن ندارم.