گروه سینمایی هنر و تجربه با حمایت گسترده دولت یازدهم تاسیس شد و تبدیل به عرصه‌ای شد که آثار فیلمسازان مبتدی، مقلدان سایر سینماگران اعم از کیارستمی و فرهادی، مستندسازان شکست خورده مرکز گسترش سینمای تجربی و تولیدات تلویزیونی غیر قابل نمایش در گروه سینمایی نمایش داده شود.با وجود انتقادات فراوان گسترده، این گروه سینمایی با توجه به هزینه‌های گزافی که به دولت تحمیل می‌کند و با توجه به عدم مخاطب مردمی، همچنان به کار خودش ادامه می‌دهد.اما چندیست که مطالبه مردمی «اکران فیلم خارجی» در رسانه‌های مختلف مطرح شده است. در نخستین اعلام نظر در پنجمین نشست سراسری مدیران امور سینمایی حوزه هنری صبح روز چهارشنبه ۱۹ مهرماه، محمد حمزه‌زاده برای خروج از بحران مخاطب در سینمای ایران اعلام کرد" هر فیلمی که تولید می شود از نظر محتوا از مجاری مختلف بررسی می‌شود اما در کنار توجه به بهداشت محتوا باید به این موضوع توجه کرد که یک فیلم از نظر اقتصادی و جذب مخاطب چه جایگاهی دارد. حمزه‌زاده گفت: حمایت از تولید ملی اولویت اول، دوم و سوم ماست. همان حساسیتی که برای نمایش فیلم ایرانی داریم برای انتخاب و نمایش فیلم خارجی هم داریم، اما به اکران فیلم خارجی به عنوان یک گزینه فکر می‌کنیم.

رئیس سازمان سینمایی حوزه هنری در ادامه اشاره کرد: نمی توان همه بار را بر دوش سینماداران گذاشت و به بخش سالن داری و تامین هزینه های آن بی توجه بود.حمزه‌زاده گفت: به نظر می رسد طرح موضوع آزادی، کرامت هنرمندان و احترام به این قشر بیشتر سیاسی و انتخاباتی است. کرامت هنرمند زمانی محقق می شود که اثر او دیده شود و در مواجهه با مخاطب قرار بگیرد.محمد مهدی حیدریان در برنامه چشم شب روشن در همان ۱۹ مهرماه در واکنش به اظهار نظر حمزه‌زاده گفت: فیلم خارجی از جمله عواملی هستند که اجازه روبرویی و مواجهه بی‌واسطه بیننده با فیلم و فضایی را که به خاطر آن سینما مؤثر می‌شود می‌دهد و همچنین به سایر شیوه‌های پخش یا ارایه فیلم، برتری پیدا می‌کند و ما اگر این امکان را در اختیار تهیه‌کننده نگذاریم مخاطبان را از آشنایی با آخرین تکنولوژی های سینما محروم کردیم.

در کشاکش این تقابل «امیرحسین علم‌الهدی» خود را وارد  چالش سینمایی اکران فیلم خارجی کرد. « علم الهدی» در گفتگو با  شبستان درباره اکران عمومی فیلم های خارجی گفت: یکی از مشکلات سینمای ایران این است که به شدت در انحصار تولید داخلی برای عرضه در نمایش است و اگر قرار است جشنواره فیلم فجر موفق شود بهتر است سازوکار خودش را در اکران فیلم خارجی مشخص کند چراکه نمی توان اکران را ایزوله کنید و بعد بگویید فیلم خارجی اکران شود. وی بیان کرد: مردم عادت به تماشای فیلم خارجی بر پرده سینماهای سراسر کشور ندارند و یکجوری نسبت به آن بی اعتماد هستند به دلیل اینکه ترجیح می‌دهند این فیلم‌ها را از مدیوم‌های دیگری دریافت کنند. مدیر گروه سینمایی هنر و تجربه تاکید کرد: تا زمانی که مشکلات حوزه اکران فیلم‌ها حل نشود، حتی جشنواره فجر نیز نمی‌تواند به سازوکار منطقی و استاندارد خودش برسد که مردم را به نمایش فیلم خارجی عادت دهد.

وی در پاسخ به شبستان درباره اینکه با اکران فیلم‌های خارجی، فیلمسازان داخلی از رقابت با فیلم‌های خارجی جا می‌مانند یا خیر، گفت: اگر کسی کارش را بلد باشد از رقابت جا نمی‌ماند و می‌تواند خودش را ارتقا دهد. عمده مخالفت ها به بدنه غیرکیفی سینما بر می‌گردد که می خواهد با این تولیدات نازل، همین مقدار تماشاگر را برای خود نگاه دارد. در صورتی که نمایش کنترل شده فیلم خارجی، نه به معنای حذف تولید ملی بلکه به معنای حق انتخاب مخاطب، باید صورت بگیرد.علم الهدی در پایان گفت: قطعاً فیلم ایرانی در این مملکت بیشتر بیننده دارد ولی نمی‌توانیم فیلم های خارجی را فقط در جشنواره‌ها نمایش دهیم و فیلم ایرانی را در اکران عمومی! این نوعی تضاد است. تا زمانی که جریان طبیعی نباشد و مناسبات توزیع و نمایش و صنعت سینما و نمایش به رسمیت شناخته نشود، اعتماد مخاطب بر نمی‌گردد.

اظهار نظر علم‌الهدی از طرفداران قدیمی اکران فیلم خارجی، از چند زاویه قابل بررسی است.در گفتگویی که او با شبستان انجام داده نوعی انحصار طلبی کاملا قابل استنباط است که نشان می‌دهد طرف رقیب برای نمایش اکران فیلم خارجی (حوزه هنری) گوی را از دست مدیرانی چون علم‌الهدی که سال‌های برای اکران فیلم خارجی حنجره‌ پاره کرده و تصور می‌کند «طرح اکران فیلم خارجی» از دست رفته، ربوده است و مدیر گروه هنر و تجربه در این گفتگو سعی می‌کند خود را مدافع اکران فیلم خارجی نشان دهد منتهی با حربه اتکاء به مدل هنر و تجربه.مدیر گروه شکست خورده هنر و تجربه که از حامیان اکران فیلم خارجی است خود را وارد بازی بزرگان کرده است و  برای ادامه حیات و تنفس مصنوعی به گروه تحت مدیریتش، در نخستین اقدام رایزنی‌های خود را برای خرید رایت و اکران فیلم خارجی انجام داده است. در صورتیکه  اکران فیلم خارجی توسط مدیر هنر و تجربه غیر ممکن و با شکست مواجه خواهد شد.

طبق چارت سازمان سینمایی، ماموریت اکران فیلم خارجی، به عهده بنیاد سینمایی فارابی است و هیچ ارتباطی به گروه هنر و تجربه ندارد. در همین گروه انحصاری هنر و تجربه، فیلم «کپی برابر اصل» ساخته مرحوم عباس کیارستمی نمایش داده شد  که رایت و حقوق قانونی فیلم مذکور در ایران متعلق به رامین رحیمی است. اما این فیلم  به صورت غیرقانونی در گروه هنر و تجربه نمایش داده شد و جناب علم‌الهدی با یک جمله که اجازه شفاهی از مرحوم کیارستمی گرفته‌ام پرونده اکران کپی برابر اصل را بست.

ذکر همین یک نمونه نشان می‌دهد مدیر گروه  هنر و تجربه صلاحیت اکران فیلم خارجی ندارد. چرا که در این عرصه اخذ رایت بسیار مهم است و اگر کارهای قانونی‌اش انجام نشود، فلان فیلمساز خارجی که فیلمش در ایران حتی به اندازه یک سانس نمایش داده شده، می‌تواند به مراجع قانونی و جهانی شکایت کند و بدون هیچ دردسری چند برابر رایت قانونی فیلمش را از ایران دریافت کند. کما اینکه پرونده اکران فیلم‌های خارجی در دهه شصت و به صورت غیرقانونی، تاوان‌های میلیارد دلاری برای کشورمان به همراه داشت.

در کشاکش طرح و بحث  برای  اکران فیلم خارجی آیا مدیری که گروه سینمایی تحت مدیریتش با اتکا به تزریق بودجه دولتی سرپا مانده، چگونه و چطور می‌خواهد وارد چرخه اکران فیلم خارجی شود؟ آیا گروه هنر و تجربه صاحب سالن سینماست؟ حوزه هنری تقریبا ۹۰ سالن سینمایی در اختیار دارد و درباره اکران فیلم خارجی طرح جامعی را تهیه کرده، در قدم نخست، قصد دارد انیمیشن خارجی در سینماهایش اکران کند تا طرح اکران فیلم خارجی، شکست نخورد. نکته مهم‌تر این است که گروه دولتی هنر و تجربه قصد دارد فیلم‌های جشنواره جهانی فجر را بدون دردسر در سینماهایش نمایش دهد که بازهم اینکار غیر قانونی است و از سوی دیگر  اگر قرار است فیلم خارجی در سینماهای ایران نمایش داده شود، بایدفیلمی باشد که اقبال مردمی داشته باشد.

چنگیز حسنی یکی از مهره‌های گروه هنر و تجربه که رایت فیلم کوه امیر نادری را خریداری کرده است یکی از مهره‌هایی است که قصد دارد سیاست‌های شکست خورده هنر و تجربه را در طرح اکران فیلم خارجی دنبال کند. حسنی پس از فیلم کوه با هزینه گروه هنر و تجربه رایت فیلم  بی عشق (Loveless ) از آندری زویاگینتسف را خریداری کرده است و این گروه سینمایی قصد دارد که در ادامه سیاست های دهه شصت انوار و بهشتی با انتخاب بدترین گزینه‌ها، سینمای ایران را دوباره به مسیر پوچ و شبه روشنفکری پاراجانوفی و تارکوفسکی مداری سابق بازگرداند. در صورتیکه قصد و طرح اکران فیلم خارجی، صرفا به قصد بازگشت مخاطب به سینماهاست و اکران چنین فیلم‌هایی ، مخاطبان فیلم خارجی در ایران را دوباره ناامید خواهد کرد.

امید می‌رود که گروه سینمایی هنر و تجربه  به جای آنکه با حمایت مستقیم دولتی فعال‌تر و فربه‌تر شود، محدودتر شود تا فضای بیشتری برای اکران فیلم‌های مردمی و پر مخاطب باز شود./مشرق