سنت نذری دادن در فرهنگ ایرانی اسلامی سابقه ای طولانی دارد، فرهنگی که در آن انواع غذا و خوراکی ها بخصوص در ایامی از سال مانند ماه مبارک رمضان، محرم و صفر میان مردم توزیع می شود، هرچند در بیشتر مواقع این نذری به دست همه افراد اعم از غنی و فقیر می رسد، در حالیکه هستند برخی که حتی لقمه ای از این غذای متبرک با طرفداران زیاد هم عایدی ندارند.بسیار پسندیده بود اگر امکان داشت این نذری ها به دست افرادی بی بضاعت و محروم به معنای واقعی کلمه برسد و غذایی که با صرف هزینه سنگین و وقت زیاد آماده می شود، حیف و میل نشود.

چند سالی است که نذر کتاب به ابتکار رضا حاجی آبادی مدیر مسئول انتشارات هزاره ققنوس با هدف ترویج کتاب و کتابخوانی از طریق تلفیق سنت حسنه نذری و سنت اهدای کتاب شکل گرفته؛ طرحی که در آن این انتشاراتی در 14 مرحله و طی شش سال توانسته، قریب 72 هزار جلد کتاب به ارزش حدود هشت میلیارد و 700 میلیون ریال را بین مردم توزیع کند.

این طرح که بسیار هم مورد توجه قرار گرفته، باعث شده بجای تغذیه سنتی و جسمی مردم، به تغذیه فکری و فرهنگی آنها توجه شود، هر چند در نذر سنتی یک نفر بهره مند می شود اما در نذر کتاب، پس از آنکه فردی از کتاب بهره مند شد آن را برای مطالعه در اختیار فردی دیگر قرار می دهد.در نذر کتاب شاهدیم بسیاری از کتاب ها که در قفسه ها در منازل و کتابخانه ها به دلیل خوانده شدن جا خوش کرده اند، رها شده و برای آگاهی بخشی به دیگران در اختیار آنها قرار می گیرد که غذایی مناسب برای روح به شمار می رود.

نقش نخبگان و فرهیختگان در رواج فرهنگ نذر کتاب

یک نویسنده در این باره به خبرنگار کتاب ایرنا می گوید: نذر کتاب موضوعی است که تاکنون بسیار به آن پرداخته و کمتر اجرا شده در حالیکه چنین نذر فرهنگی می تواند کمک بسیاری به بهبود وضعیت نشر و کتابخوانی در جامعه کند؛ نذری که در آن «یار مهربان» جایگزین پول و مواد خوراکی می شود.

شهره ماهی صفت با بیان اینکه نذر در فرهنگ و ادیان مختلف بسته به شرایط آن وجود دارد، می افزاید: در همه جوامع مردم به طرق مختلف به فقرا، ایتام و بی سرپرستان و افرادی که از نظر مالی ضعیف هستند، کمک می کنند اما با توجه به تغییر شرایط کنونی جامعه، می توان با تعبیر درست و منطقی از فضای امروز،‌ شکل دیگری از نذر را میان مردم رواج داد.

وی با اشاره به عصر ارتباطات و گسترش شبکه های مجازی ادامه می دهد: اطلاعات زیادی در جریان حضور در این شبکه ها بین مردم رد و بدل می شود تا جایی که فایل های پی دی اف کتاب های مورد نیاز افراد هم در این فضا قابل استفاده است، مساله ای که باعث می شود کتاب مهجور بماند و کمتر به سراغ آن برویم.

نویسنده کتاب «خبرنگار افق 1404» با بیان اینکه طرفداران رمان و داستان نیز در سال های گذشته به دلیل توسعه شبکه های مجازی کمتر به سراغ خریداری کتاب می روند، اضافه می کند: شایسته است در چنین شرایطی با همه توان، نذر فرهنگی کتاب را رواج داد که در این میان نقش دانشگاهیان، فرهیختگان و نخبگان بسیار مهم و تعیین کننده است.

کتاب جایگزین آذوقه شود

ماهی صفت با بیان اینکه در نذر بخشی از درآمد یا توان انسان صرف امور خیر می شود، به نقش دولت در ترویج کار پسندیده نذر کتاب اشاره کرده و می گوید: وزارتخانه ها می توانند یکی از فعالیت های خود را به پرداختن به این مساله اختصاص دهند و با تهیه انواع کتاب، آنها را در اختیار مردم در مناطق محروم و دور افتاده بگذارند؛ افرادی که در میانشان جوانان زیادی به چشم می خورد.

وی می افزاید: بسیار شایسته است، شرع و قانون مسیری تازه را در این باره باز می کردند تا بتوان بجای پرداخت هر زکاتی، افراد کتاب منتشر و هدیه کنند، با بازنگری در پرداخت نذورات به طور قطع شاهد اتفاقات خوبی در حوزه فرهنگ خواهیم بود.

این فعال رسانه ای با بیان اینکه جایگزین کردن کتاب در سبد خانواده های کم درآمد و مناطق دور افتاده بجای کالا و کمک های مالی و غذایی به فرهنگسازی در این زمینه کمک می کند، یادآور می شود: سازمان های مردم نهاد و موسسه های خیریه که تعداد آنها در کشور هم کم نیست، انواع فعالیت ها را برای کمک به مناطق محروم و کم برخوردار انجام می دهند.

وی فرهنگسازی در این باره را از دوران کودکی و مقطع تحصیلی مهم ارزیابی کرده و ادامه می دهد: باید کودکان را از سنین پایین به اهدای کتاب و نذر آن تشویق کرد تا تصور نکنند نذر فقط شامل آش، شله زرد و شربت آن هم در ایامی خاص است.

هنرمندان پیشقدم شوند

ماهی صفت با اشاره به نقش تاثیرگذار هنرمندان در فعالیت های خیرخواهانه می گوید: این افراد همواره الگویی برای جامعه بخصوص جوانان بوده اند، بنابراین پرداختن به مقوله نذر کتاب و پیشقدم شدن در این کار پسندیده فرهنگی نیز می تواند به رواج آن و به تبع ارتقا و افزایش فرهنگ و سرانه مطالعه کشور کمک کند.