جمشید خاوری: پروسۀ پرفروش شدن یک فیلم سینمایی پیچیده و غیرقابل پیش بینی است. اما در عین پیچیده بودن، فرمولی ساده دارد که رعایت کردنش از سوی سازندگان، شانس پرفروش شدن اثر را بالا می برد. این روزها که فیلم «هزار پا» آخرین ساختۀ ابوالحسن داودی به پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران تبدیل شده فرصت خوبی برای تحلیل این اتفاق و بررسی عوامل موثر در پرفروش شدن این فیلم است.

کی فیلم را ساخته؟

«هزار پا» را ابوالحسن داودی به تهیه کنندگی رضا رخشان ساخته است. فیلمنامه را نیز یک گروه سه نفره (امیر برادران، پیمان جزینی و مصطفی زندی) نوشته اند. داودی 17سال بعد از فیلم پرفروشِ «نان و عشق و موتور هزار» با «هزارپا» به سینمای بدنه بازگشته است.

داستان سه خطی فیلم

«هزار پا» داستان زندگی دو دوست به نام‌های رضا (با بازی رضا عطاران) و منصور (با بازی جواد عزتی) را روایت می‌کند  که از راه دزدی و کیف قاپی امرار معاش می‌کنند. آن‌ها یک روز کیفی را می‌دزدند که مدارک مهم درون کیف، جان آن‌ها را به خطر می‌اندازد. از طرفی دیگر رضا به طور اتفاقی از راز زندگی یک دختر پولدار(با بازی سارا بهرامی) باخبر می‌شود و تصمیم می‌گیرد تا از این فرصت سوء استفاده کند. دختر، مدیر یک آسایشگاه ویژۀ جانبازان است و نذر کرده که با یک جانباز ازدواج کند . رضا تمام تلاش خود را به کار می گیرد تا در وهلۀ اول، وارد آسایشگاه شده و در وهلۀ دوم دلِ دختر را به دست بیاورد...

آمار اکران و رکوردها

فیلم از 13 تیر 97 اکران شد و به دلیل نفوذی که پخش کننده اش داشت توانست بیشترین سالن های ممکن را در اختیار داشته باشد (حدود 122سالن در کل کشور) همچنین «هزار پا» در هفته های اولِ اکرانش توانست چند رکورد از خود به جا بگذارد از جمله بیشترین فروش روزانه (1میلیارد و220میلیون در 29تیر) و بیشترین تعداد تماشاگر روزانه (160هزار بیننده در 16مرداد).

این فیلم تا کنون 36 میلیارد و اندی تومان فروش داشته و با اختلافی چشمگیر نسبت به دیگر آثار، در صدر جدول پرفروش ترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران قرار گرفته است.

«هزار پا» چه دارد؟

دریک نگاه کلی باید گفت که «هزار پا» هیچ ایدۀ جدیدی ندارد! در واقع یک کولاژ از فیلمهایی است که قبلا در سینمای ایران دیده ایم. بیشترین تاکیدش هم بر روی سبک زندگی دهۀ شصت است که قبلا در «نهنگ عنبر 1و2» با همین آقا رضای عطاران، امتحان خود را پس داده است. جواد عزتی را هم انگار مستقیما از «اکسیدان» سر صحنۀ «هزارپا» آورده اند!

اما با این وجود باید اعتراف کرد که «هزارپا» تماشاگر را می خنداند. گرچه کمدی درجه یکی نیست اما همین که توانایی خنده گرفتن از تماشاگر را دارد یعنی یکی از فرمولهای ساخت فیلم پرفروش را رعایت کرده است.

شوخی های بفروش

آنهایی که «بعد از ظهر سگی» اولین فیلم مصطفی کیایی را دیده اند حتما متلک های جنسی و دیالوگهای اورتیک آن فیلم را به یاد دارند. نقطه اشتراک «بعد از ظهر سگی» با «هزارپا» دو چیز است. اول، شوخی های جنسی و دوم شخصی به نام «رضا رخشان» که سرمایه گذار و تهیه کنندۀ هر دو فیلم است. او برای سانسور نشدن این شوخی ها خیلی با اعضای  شورای صدور پروانه نمایش ارشاد جنگیده یا با گفتگو توانسته متقاعدشان کند! حالا هم جوابش این کارش، را میلیاردی گرفته است!

شوخی با محدودیت ها و قوانینِ بعضاَ سفت و سخت دهۀ شصت (مخصوصا در مواجهۀ عطاران با کمیته یا پلیس) و ممنوعیت هایی که برای خیلی ها حس نوسالژیک دارد از دیگر ابزار فیلمساز برای سرپا نگه داشتنِ فیلم است.

تضمین های فروش

حال به این سوال پاسخ می دهیم که «هزارپا» برای پرفروش شدن، چه چیزهایی دارد؟

اول، یک رضا عطارانِ بامزه دارد که این روزها اسمش تضمین کنندۀ فروش هر فیلم کمدی است. سایر بازیگران (به جز سارا بهرامی) نیز ترکیبی از بازیگران شناخته شدۀ کمدی هستند. باید قبول کنیم که انتخاب هر بازیگر دیگری به جز عطاران، فیلم را به این میزان فروش نمی رساند.

دوم، ژانر کمدیِ فیلم است که تقریبا در همۀ سکانس ها یک شوخی خنده دار وجود دارد و دست کم هر پنج دقیقه یکبار، تماشاگر به آنچه می بیند می خندد. البته بیشترِ این خنده ها همانطور که گفته شد به اشاره های جنسی برمی گردد و انتقادهایی هم از این بابت بر فیلم وارد است.

سوم، از نقش بی بدیلِ فیلمنامه نمی توان به سادگی گذشت. فیلمنامۀ «هزارپا» توسط سه نویسندۀ باتجربه نوشته  شده و کارگردانی پشت دوربین ایستاده که فیلمهای کمدی اش پرفروش تر از فیلمهای اجتماعی اش بوده اند و بالاخره انتخاب داستانی که روی کاغذ هم پتانسیل خنداندن را دارد. اما زمان روایتِ داستان هم مهم است. بدون شک اگر این داستان در زمان حال روایت می شد اینقدر مورد توجه قرار نمی گرفت. تجربه های اخیر سینمای ایران نشان می دهد که روایت یک قصۀ طنز در حال و هوای «دهۀ شصت» امکان پرفروش شدن فیلم را به طرز عجیبی بالا می برد!

چهارم، «هزارپا» را شرکت «فیلمیران» پخش کرده. شرکتی که توسط علی سرتیپی و شرکایش اداره می شود و مدتهاست از آنها به عنوان مافیای اکران یاد می شود! بررسی جداول فروش سینمای ایران در سالهای اخیر نشان می دهد که پخش اکثر فیلمهای پرفروش در اختیار فیلمیران بوده است. بنابراین برای «هزارپا» نیز سنگ تمام گذاشته اند و بیشترین تعداد سینما و بهترین فصل اکران را برایش مهیا کرده اند. بدون شک، هر شرکت دیگری پخش این فیلم و برنامه های تبلیغاتی مربوط به آن را برعهده داشت نمی توانست امکان چنین فروشی را فراهم کند.